Ηλίας Μπίσιας: Ο νέος Ποινικός Κώδικας καθιστά ανίσχυρα αιτήματα δικαστικής συνδρομής για σοβαρές υποθέσεις  

Με την αναμόρφωση του Ποινικού Κώδικα (ΠΚ) και την κατάργηση του προϊσχύσαντος ήρθη το αξιόποινο ορισμένων πράξεων με αποτέλεσμα αυτές να καταστούν από την 1η Ιουλίου 2019[1] και εφεξής ανέγκλητες. Περαιτέρω, σε άλλες περιπτώσεις, η μετατροπή κάποιων αδικημάτων κακουργηματικού χαρακτήρα, σύμφωνα με τον καταργούμενο ΠΚ, σε πλημμελήματα (π.χ. ενεργητική δωροδοκία, άρθρο 236 ΠΚ), και η μείωση του χρόνου παραγραφής των περισσοτέρων κακουργημάτων σε 15 χρόνια κατά τα οριζόμενα του νέου ΠΚ (άρθρο 111 παρ. 2 ), επέφεραν την 1η Ιουλίου 2019 την εξάλειψη του αξιοποίνου των εν λόγω πράξεων λόγω παραγραφής.

Αναλύει ο δικηγόρος Ηλίας Μπίσιας*

Σύμφωνα με την αρχή της εφαρμογής του ευμενέστερου για τον κατηγορούμενο νόμου (lex mitior, άρθρο 2 παρ. 1 ΠΚ), οι διατάξεις του νέου ΠΚ εφαρμόζονται αναδρομικώς, δηλαδή και σε πράξεις που φέρεται ότι τελέστηκαν πριν την ως άνω ημερομηνία έναρξης ισχύος του.

Με βάση τα ανωτέρω, τίθεται ζήτημα αναφορικά με την αντιμετώπιση εκκρεμών αιτημάτων δικαστικής συνδρομής που έχουν υποβληθεί από τις ελληνικές δικαστικές αρχές σε άλλες χώρες σύμφωνα με τις διατάξεις του προϊσχύσαντος ΠΚ και τα οποία αφορούν σε πράξεις που μετά την 1η Ιουλίου 2019 έχουν καταστεί για τους προαναφερόμενους λόγους ανέγκλητες ή έχουν υποπέσει σε παραγραφή.

Συγκεκριμένα, παρατηρείται το παράδοξο φαινόμενο, ενώ οι πράξεις για τις οποίες ζητήθηκε η δικαστική συνδρομή να μην έχουν πλέον σύμφωνα με τον νέο ΠΚ αξιόποινο χαρακτήρα ή να έχουν υποπέσει σε παραγραφή, να παραλείπεται η αυτεπάγγελτη ανάκληση των αιτημάτων συνδρομής που υποβλήθηκαν και εκκρεμούν σε χώρες της αλλοδαπής πριν την 1η Ιουλίου 2019. Τοιουτοτρόπως, ενώ τα εν λόγω αιτήματα συνδρομής καθίστανται σύμφωνα με τις εφαρμοστέες διατάξεις του ελληνικού ουσιαστικού ποινικού δικαίου άνευ νομικής βάσης, αυτά εξακολουθούν να παράγουν έννομες συνέπειες κατά το δίκαιο του αλλοδαπού κράτους εκτέλεσης.

Η ως άνω παράλειψη ανάκλησης των επίμαχων αιτημάτων συνεπάγεται, επί παραδείγματι, την διατήρηση του επαχθούς μέτρου της δέσμευσης τραπεζικών λογαριασμών στην αλλοδαπή[2], δικαιούχοι των οποίων είναι πρόσωπα που έχουν λάβει την ιδιότητα του υπόπτου ή του κατηγορουμένου στην ελληνική ποινική διαδικασία πριν την 1η Ιουλίου 2019. Σε άλλες δε περιπτώσεις – ελλείψει σχετικής ενημέρωσης εκ μέρους των ελληνικών αρχών για την μεταβολή της νομικής βάσης των υποβληθέντων αιτημάτων – συνεχίζεται στο κράτος εκτέλεσης η διαδικασία άρσης απορρήτου τραπεζικών λογαριασμών και ακολούθως η αποστολή των εν λόγω στοιχείων με προσωπικά δεδομένα των θιγόμενων προσώπων στην αιτούσα ελληνική αρχή, χωρίς η τελευταία να νομιμοποιείται πλέον να λάβει γνώση του περιεχομένου τους.

Υπό το πρίσμα αυτό, καθίσταται σαφές ότι η παράλειψη της ex officio ανάκλησης των σχετικών αιτημάτων συνδρομής εκ μέρους των ελληνικών αρχών και η απόκρυψη από τις αλλοδαπές δικαστικές αρχές της μεταβολής της νομικής κατάστασης που έχει επιφέρει ο νέος ΠΚ δύναται να συνιστούν υπό προϋποθέσεις, αφενός μεν παραβίαση καθήκοντος, αφετέρου δε παραβίαση της ισχύουσας στο δίκαιο της διεθνούς δικαστικής συνδρομής αρχής της καλής πίστης[3].  

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω και με γνώμονα τη διαφύλαξη του κύρους των ελληνικών δικαστικών αρχών και, σε κάθε περίπτωση, τη διασφάλιση της αμοιβαίας διακρατικής συνεργασίας, κρίνεται επιβεβλημένη η άμεση χορήγηση σχετικών οδηγιών από την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου και τους Προϊσταμένους των Πρωτοδικείων της χώρας, προκειμένου να ανακαλούνται αμελλητί τα εκκρεμή ενώπιον των αλλοδαπών αρχών αιτήματα συνδρομής, τα οποία εμπίπτουν στις προαναφερόμενες περιπτώσεις.

*Δρ. Νομ. Παν/μιου Ζυρίχης, Δικηγόρος Αθηνών κ΄ Ελβετίας, μέλος των δικηγορικών συλλόγων Αθηνών (Δ.Σ.Α.), Zυρίχης, Ελβετίας (ZAV, SAV) & Φρανκφούρτης, Γερμανίας  (FAV, DAV)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

[1] Ημερομηνία έναρξης της ισχύος του νέου Ποινικού Κώδικα σύμφωνα με τον Ν.4619/2019

[2]  Η εν λόγω δέσμευση συντελείται κατά τις διατάξεις του αλλοδαπού δικαίου του κράτους εκτέλεσης με νομική βάση το αξιόποινο των πράξεων κατά τα οριζόμενα στα ελληνικά αιτήματα δικαστικής συνδρομής και κατά κανόνα με βασική προϋπόθεση την ύπαρξη διττού αξιοποίνου των πράξεων για τις οποίες ζητείται η συνδρομή

[3] γνωστή και ως αρχή της εμπιστοσύνης (Vertrauensgrundsatz).

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr