Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Κωνσταντίνος Χ. Γώγος: Δημόσια πρόσωπα και τεκμήριο αθωότητας

NEWSROOM icon
NEWSROOM
Κωνσταντίνος Χ. Γώγος: Δημόσια πρόσωπα και τεκμήριο αθωότητας

Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ο Ν. 4596/2019, ο οποίος μεταξύ άλλων φέρει αλλαγές στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Σε μία εποχή που τα θεσμικά όργανα και ο ρόλος τους έχει υποβαθμιστεί δυνάμει της οικονομικοκοινωνικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα ο νέος νόμος έρχεται να επαναπροσδιορίσει το τεκμήριο αθωότητας, επιστρέφοντας το δικαστικό βίο στην κανονικότητά του.

Γράφει ο δικηγόρος Κωνσταντίνος Χ. Γώγος

          Οι συγκεκριμένες αλλαγές επαναλαμβάνουν το δόγμα του ποινικού δικαίου – ο κατηγορούμενος είναι αθώος μέχρι να αποδειχθεί το αντίθετο, αλλά παράλληλα δίνουν και συγκεκριμένα εργαλεία στον κατηγορούμενο για να ενισχύσει τη θέση του. Παράλληλα, με ρητές αναφορές στο νόμο πλέον υποχρεώνονται οι εισαγγελικές και δικαστικές αρχές να υποστηρίξουν τον κατηγορούμενο σε περίπτωση αμφιβολίας.

          Κρίσιμο ωστόσο είναι το άρθρο 7 του νέου Νόμου το οποίο και βάζει τέλος στο δημόσιο εξευτελισμό του κατηγορουμένου όταν πλήττεται το τεκμήριο αθωότητας στο δημόσιο βίο. Συγκεκριμένα, ο κατηγορούμενος εφόσον πληγεί το τεκμήριο αθωότητάς του από δηλώσεις δημοσίων αρχών σε οποιοδήποτε στάδιο πριν από την έκδοση απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει αποζημίωση.

          Πρακτικά επομένως με το συγκεκριμένο άρθρο γίνεται προσπάθεια να μπει ένα τέλος στη «μόδα» των τελευταίων ετών όπου δημόσια πρόσωπα γίνονται βορά από την πολιτική εξουσία για πολιτικούς λόγους πριν καν ξεκινήσει η εκδίκαση της εκάστοτε υποθέσεως σε πρώτο βαθμό.

          Μένει να δούμε στην πράξη την πρακτική εφαρμογή του άρθρου και πως θα την υποδεχθούν τα δικαστήρια της χώρας. Άλλωστε, το κρίσιμο είναι να σταματήσει η προσβολή του κατηγορουμένου μέχρι την εκδίκαση της υποθέσεώς του και όχι να λάβει αποζημίωση αφού πρώτα έχει βρεθεί στη φυλακή. Ένα τελευταίο ζήτημα πάνω στην νέα διάταξη είναι ότι αυτή επιβάλλει την καταβολή της αποζημίωσης από το ίδιο το κράτος. Επομένως, εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς ότι και σε αυτή την περίπτωση τα σφάλματα της πολιτικής εξουσίας (αποζημιώσεις) θα κληθούν να τις καταβάλλουν οι φορολογούμενοι και όχι οι πραγματικοί συκοφάντες.

          Παραθέτω μέρος του νόμου με τις ανωτέρω περιγραφόμενες τροποποιήσεις:

Το Άρθρο 6 του νέου Νόμου προσθέτει στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας το άρθρο 72 Α το οποίο έχει ως εξής:

«Οι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι τεκμαίρονται αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους σύμφωνα με το νόμο.»

Άρθρο 8 – «Βάρος απόδειξης» στην ποινική δίκη

  1. Στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται άρθρο 177Α ως εξής:

«Άρθρο 177Α Βάρος απόδειξης

  1. Οι δικαστές και οι εισαγγελείς εξετάζουν αυτεπαγγέλτως όλα τα αποδεικτικά μέσα, που θεμελιώνουν την ενοχή ή κατατείνουν στην αθωότητα του κατηγορουμένου, καθώς και κάθε στοιχείο που αφορά την προσωπικότητά του και επηρεάζει την επιμέτρηση της ποινής. Ο κατηγορούμενος δεν είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται υπέρ του. Οι δικαστές και εισαγγελείς είναι υποχρεωμένοι να ερευνούν με επιμέλεια κάθε στοιχείο ή αποδεικτικό μέσο που επικαλέστηκε υπέρ αυτού ο κατηγορούμενος, αν αυτό είναι χρήσιμο για να εξακριβωθεί η αλήθεια.
  2. Οποιαδήποτε αμφιβολία περί της ενοχής είναι προς όφελος του κατηγορουμένου ή του υπόπτου.».
  3. Η παρ. 2 του άρθρου 366 του Ποινικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:«2. Αν στις περιπτώσεις των άρθρων 362, 363, 364, και 365 το γεγονός που ισχυρίστηκε ή διέδωσε ο υπαίτιος είναι πράξη αξιόποινη για την οποία ασκήθηκε δικαστική δίωξη, αναστέλλεται η δίκη για τη δυσφήμηση έως το τέλος της ποινικής δίωξης. Τεκμαίρεται ότι το γεγονός που αφορά η δυσφήμηση είναι αληθινό αν η απόφαση είναι καταδικαστική και ψευδές αν η απόφαση είναι αθωωτική και στηρίζεται στο ότι δεν αποδείχθηκε ότι το πρόσωπο που είχε δυσφημισθεί τέλεσε την αξιόποινη πράξη. Επιτρέπεται όμως ανταπόδειξη.»

Άρθρο 9 – Δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης

Στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται άρθρο 103Α ως εξής:

«Άρθρο 103Α Δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης.

  1. Ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος έχουν δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης.
  2. Η άσκηση του δικαιώματος μη αυτοενοχοποίησης δεν εμποδίζει τη νόμιμη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων, που υπάρχουν ανεξάρτητα από τη βούληση των υπόπτων και των κατηγορουμένων.
  3. Η άσκηση του δικαιώματος σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης δεν μπορεί να αξιοποιηθεί σε βάρος των υπόπτων και των κατηγορουμένων.»

Άρθρο 10 – Εγγυήσεις για την παράσταση του κατηγορουμένου στην ποινική δίκη

  1. Στο τέλος της παρ. 2 του άρθρου 155 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται εδάφιο ως εξής:«Η πραγματική αναζήτηση της κατοικίας ή της διαμονής του κατηγορουμένου, εφόσον δεν έχει δηλωθεί κατά το άρθρο 273 γίνεται με κάθε πρόσφορο μέτρο, τουλάχιστον με βάση τη διεύθυνση που έχει δηλώσει στην τελευταία φορολογική του δήλωση και τα σχετικά στοιχεία που είναι καταχωρημένα στα πληροφοριακά συστήματα του Υπουργείου Οικονομικών».
  2. Η παρ. 3 του άρθρου 340 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας αντικαθίσταται ως εξής:

«3. Αν ο κατηγορούμενος δεν εμφανιστεί ή δεν εκπροσωπείται νομίμως από συνήγορο, δικάζεται σαν να ήταν παρών, εφόσον έχει νομίμως κλητευθεί και έχει ενημερωθεί ότι σε περίπτωση μη εμφανίσεως ή εκπροσωπήσεώς του θα δικαστεί ερήμην.»

Άρθρο 7 – Δημόσιες αναφορές στην ενοχή προσώπου

«Ο ύποπτος ή κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του αρμόδιου δικαστηρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, προς αποκατάσταση της βλάβης την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκμηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αρχών που έλαβαν χώρα σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πριν την έκδοση της απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, οι οποίες αναφέρονται κατά τρόπο άμεσο στην εκκρεμή ποινική διαδικασία και είτε παροτρύνουν το κοινό να πιστέψει στην ενοχή του είτε προβαίνουν σε εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών με την οποία προδικάζουν τη δικαστική κρίση της υπόθεσης». 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ