Σπύρος Φλώρος: Ομαλή εκπλήρωση δανειακών υποχρεώσεων και Covid-19 – Οδηγός συμπεριφοράς την περίοδο της πανδημίας
Του Σπύρου Φλώρου*
Mε τη χώρα μας – αλλά και όλο τον πλανήτη – να βιώνουν πρωτόγνωρες και ιδιαιτέρως δύσκολες καταστάσεις εν μέσω πανδημίας Covid-19 και τις επόμενες εβδομάδες να φαντάζουν ακόμα πιο δύσκολες σύμφωνα με τους ειδικούς, ο φόβος όλων μας για την επόμενη μέρα στο επίπεδο των οικονομικών επιπτώσεων γίνεται ακόμα μεγαλύτερος…
Ήδη έχουν ανακοινωθεί μια σειρά μέτρων για τη στήριξη τόσο των εργαζόμενων, των επιχειρήσεων όσο και των ελεύθερων επαγγελματιών που πλήττονται και ανάμεσα σε αυτά κάποια αφορούν και το ακανθώδες ζήτημα των δανειακών υποχρεώσεων των οφειλετών.
Από τις πρώτες άλλωστε ημέρες που άλλαξε η ζωή όλων μας, πολλοί δανειολήπτες που βρέθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη με κλειστές επιχειρήσεις λόγω υποχρεωτικής αναστολής ή χωρίς εργασία, έσπευσαν αγωνιώντας να ρωτήσουν τι θα γίνει με τα δάνεια τους.. Η αγωνία τους μάλιστα εντάθηκε όταν – παρά τα όσα δύσκολα βιώνουμε – κάποιες εισπρακτικές εταιρίες (παρά το χάος) δυστυχώς τους οχλούσαν αξιώνοντας την πληρωμή της δόσης του δανείου τους.
Προς αντιμετώπιση της παραπάνω ακούσιας εξέλιξης, για την ομαλή αποπληρωμή των δανειακών συμβάσεων επιχειρήσεων και ιδιωτών, εξαγγέλθηκαν από το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης, μία σειρά μέτρα, με πρωταρχικό κριτήριο την ενημερότητα ή όχι του δανειακού προϊόντος και κατά δεύτερο λόγο το ρυθμισμένο (βάση ευεργετικών διατάξεων πχ. Ν. 3869/2010 – «Νόμος Κατσέλη») ή όχι, της οφειλής.
Αναφορικά με τα ενήμερα – εξυπηρετούμενα, έως 31-12-2019 και μη ρυθμισμένα δάνεια των επιχειρήσεων, προβλέπεται αναστολή της καταβολής δόσεων κεφαλαίου επί εξάμηνο (ως τον Σεπτέμβριο), όχι όμως και των τόκων αυτών, καθώς θέμα πλήρους αναστολής στις πληρωμές δόσεων δεν τίθεται, αφού η κυβέρνηση δεν έχει εξασφαλίσει προς το παρόν τους πόρους που χρειάζονται για να επιδοτήσει τις πληρωμές των τόκων. Έτσι, ακόμη και οι επιχειρήσεις που θα γίνει δεκτό από τις τράπεζες, με τον τρόπο που θα δούμε παρακάτω, ότι δεν θα πρέπει να πληρώνουν τα χρεολύσια (κεφάλαιο του δανείου), θα είναι υποχρεωμένες να πληρώνουν κανονικά τους τόκους. Ομοίως, για της ίδιας κατηγορίας (ενήμερα) δάνεια της λιανικής τραπεζικής (retail banking), ήτοι δάνεια ιδιωτών – καταναλωτικά, στεγαστικά, δάνεια πολύ μικρών επιχειρήσεων και επαγγελματιών – η διευκόλυνση που προσφέρουν είναι τρίμηνη αναστολή στις πληρωμές τους, δηλαδή συνολικά και για τόκους και κεφάλαιο.
Όμως, σε αυτό το γενικό πλαίσιο παροχής διευκολύνσεων υπάρχει μια σοβαρή και κρίσιμη «λεπτομέρεια»: Δεδομένου ότι η κυβέρνηση δεν έχει νομοθετήσει κάποιο μορατόριουμ στις πληρωμές των δανείων, ούτε και παρέχει στις τράπεζες κρατικές εγγυήσεις, όπως κάνουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (τέτοια δυνατότητα δεν υπάρχει σε μεγάλη κλίμακα, επειδή η Ελλάδα είναι βεβαρημένη δημοσιονομικά), οι τράπεζες δεν προσφέρουν κάποια αυτόματη ρύθμιση – ομπρέλα για όλους τους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες, αλλά εξετάζουν ξεχωριστά την κάθε περίπτωση.
Με άλλα λόγια, για να μη θεωρηθεί ότι ένας δανειολήπτης αθετεί τις πληρωμές του, είναι υποχρεωμένος να επικοινωνήσει με την τράπεζα, να εξηγήσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει (π.χ.: κλειστή επιχείρηση, πληττόμενη επιχείρηση, νοικοκυριό με απότομη μείωση εισοδήματος) και να εγκριθεί από την τράπεζα το προβλεπόμενο κατά περίπτωση μέτρο ελάφρυνσης, όπως λ.χ. μείωση του ποσού των δόσεων αποπληρωμής για καθορισμένη χρονική περίοδο, παροχή περιόδου χάριτος στον δανειολήπτη για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αναβολή πληρωμής μίας ή και περισσότερων δόσεων του δανείων ή και κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών και αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.
Θεωρητικά, βέβαια, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο η τράπεζα, εάν κρίνει ότι ο δανειολήπτης μπορεί να εξυπηρετήσει το δάνειό του κανονικά, να αρνηθεί την παροχή διευκόλυνσης, αν και στην πράξη, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, η μεταχείριση των δανειοληπτών θα είναι ελαστική.
Όσον αναφορά δε τα ρυθμισμένα δάνεια, εκδόθηκε σχετική Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου με τίτλο «Μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και άλλες κατεπείγουσες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 75/30.3.2020), η οποία προβλέπει την αναστολή προθεσμιών διενέργειας διαδικαστικών πράξεων και καταβολής δόσεων αναφορικά με τους νόμους 4469/2017 (εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων), 4605/2019 (προστασία κύριας κατοικίας) και 3869/2010 (ρύθμιση οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων).
Ειδικότερα στο άρθρο 5 της σχετικής ΠΝΠ προβλέπεται:
Αναστολή προθεσμιών διενέργειας διαδικαστικών πράξεων και καταβολής δόσεων 1. Οι προθεσμίες διενέργειας διαδικαστικών και λοιπών πράξεων των άρθρων 7, 8 και 11 του ν. 4469/2017 (Α΄ 62) και του άρθρου 74 του ν. 4605/2019 (Α΄ 52), καθώς και οι προθεσμίες του άρθρου 13 του ν. 4469/2017 και της παρ. 1 του άρθρου 78 του ν. 4605/2019 αναστέλλονται για χρονικό διάστημα τριών (3) μηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας. Προϋπόθεση για την αναστολή είναι η εμπρόθεσμη υποβολή της αίτησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4469/2017 και στην παρ. 1 του άρθρου 72 του ν. 4605/2019. 2. Για οφειλέτες που αποδεδειγμένα πλήττονται από τις συνέπειες του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 δυνάμει της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α΄ 55) και της από 20.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α΄ 68) και των κατ’ εξουσιοδότηση αυτών υπουργικών αποφάσεων που έχουν εκδοθεί ή πρόκειται να εκδοθούν, αναστέλλεται για χρονικό διάστημα τριών (3) μηνών η καταβολή των δόσεων στο πλαίσιο ρυθμίσεων των ν. 4469/2017, 4605/2019 και 3869/2010 (Α΄ 130), χωρίς να επέρχονται οι συνέπειες λόγω της μη καταβολής και χωρίς να τροποποιείται η συνολική διάρκεια της ρύθμισης. Για οφειλέτες που δεν περιλαμβάνονται στις ανωτέρω αποφάσεις, δύναται να χορηγηθεί η ως άνω αναστολή κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και αξιολόγησης από τον πιστωτή. Με απλά λόγια, μπορεί να υπάρξει τρίμηνη αναστολή δόσεων στους δανειολήπτες, οι οποίοι: 1. Έχουν ήδη υπαχθεί στο καθεστώς του Ν.3869/2010 (ΝόμοςΚατσέλη), ήτοι με έκδοση προσωρινής διαταγής ή οριστικής απόφασης 2. Έχουν ήδη ενταχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων 3. Έχουν ήδη υπαχθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα για την “προστασία” της πρώτης κατοικίας 4. Ήταν ενήμεροι μέχρι την πανδημία Προϋπόθεση βέβαια για να ενταχθούν στο τρίμηνο πάγωμα των δόσεων, είναι να πλήττονται από τα μέτρα κατά της εξάπλωσης του κορονοϊού, δηλαδή να πρόκειται για οφειλέτες επιχειρηματίες ή αυτοαπασχολούμενους που ο ΚΑΔ τους έχει συμπεριληφθεί στις πληττόμενες δραστηριότητες και δικαιούται την ενίσχυση των 800 € καθώς και στους εργαζομένους αυτών των επιχειρήσεων, που έχουν τεθεί οι συμβάσεις τους σε αναστολή, ή απολύθηκαν ή αυτές έληξαν πρόωρα, ώστε και αυτοί να λάβουν την ενίσχυση των 800 €. Η διαδικασία προβλέπει να αποσταλούν από το Υπουργείο Οικονομικών στις τράπεζες τα ΑΦΜ των δανειοληπτών που εντάσσονται στα μέτρα στήριξης, προκειμένου να προχωρήσουν σε εξέταση των αιτήσεων για τρίμηνη αναστολή δόσεων. Υφίσταται δε, διάστημα επτά εργάσιμων ημερών εντός του οποίου ο οφειλέτης μπορεί να δηλώσει ότι δεν επιθυμεί να σταλεί το ΑΦΜ του τις τράπεζες μέσω μιας ειδικής πλατφόρμας στο website της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Η πλατφόρμα άνοιξε την 1η Απριλίου και θα λειτουργεί έως την Πέμπτη 9 Απριλίου. Όταν παρέλθει η προθεσμία της εναντίωσης, τα ΑΦΜ των οφειλετών θα σταλούν στις τράπεζες για διασταύρωση. Ειδικά όμως, για τους δανειολήπτες του Ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη) το τρίμηνο πάγωμα των δόσεων, σύμφωνα με το άρθρο 5, ΠΝΠ 30-3-2020, (ΦΕΚ 75 Α’, 30-03-2020) αφορά μόνο αυτούς που πλήττονται από τα μέτρα κατά της εξάπλωσης του κορονοϊού, δηλαδή μόνο αυτούς που ο ΚΑΔ τους έχει συμπεριληφθεί στις πληττόμενες δραστηριότητες καθώς και στους εργαζομένους που έχουν τεθεί οι συμβάσεις τους σε αναστολή, ή απολύθηκαν ή αυτές έληξαν πρόωρα και ΟΧΙ ΓΕΝΙΚΑ ΟΛΟΥΣ τους δανειολήπτες που κατέφυγαν στις προστατευτικές διατάξεις του Νόμου. Συνεπώς αυτοί που δεν υπάγονται στις ως άνω περιπτώσεις, πρέπει να συνεχίσουν να πληρώνουν κανονικά, τις προσωρινές διαταγές και τα δοσολόγια των δικαστικών αποφάσεων, για να μην έχουν πρόβλημα στο μέλλον όπως πχ οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι συνταξιούχοι. Οι ως άνω εξαιρούμενοι δανειολήπτες έχουν την δυνατότητα να αιτηθούν στις τράπεζες ή τις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων την τρίμηνη αναστολή των καταβολών, ένεκα ανωτέρας βίας και απρόοπτης μεταβολής συνθηκών (988 ΑΚ) , αλλά αυτό θα κρίνεται προσωποπαγώς από τα πιστωτικά ιδρύματα και εναπόκειται στην διακριτική τους ευχέρεια, η αποδοχή ή όχι του αιτήματος παγώματος καταβολής δόσεων. Αντί αυτού, οι τράπεζες μπορούν να αντιπροτείνουν τα γνωστά εργαλεία ρύθμισης τραπεζικών προϊόντων που αναφέρθηκαν παραπάνω, όπως μείωση του ποσού των δόσεων αποπληρωμής για καθορισμένη χρονική περίοδο, παροχή περιόδου χάριτος στον δανειολήπτη για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αναβολή πληρωμής μίας ή και περισσότερων δόσεων του δανείων ή και κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών και αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου. Σε κάθε περίπτωση όμως ο οφειλέτης δεν πρέπει να ενεργεί μόνος, αλλά με την συνδρομή εξειδικευμένου νομικού παραστάτη, προκειμένου να διαπραγματευόμαστε σωστά και όχι απλά να προσχωρούμε στην από πριν έτοιμη σύμβαση-ρύθμιση του δανειστή.
Νομικός Σύμβουλος LL.M. Banking & Corporate Law *
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
