Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Κωνσταντίνος Γώγος: Η ηθική υποχρέωση της Δικαιοσύνης στην υπόθεση Γιακουμάκη

NEWSROOM icon
NEWSROOM
Κωνσταντίνος Γώγος: Η ηθική υποχρέωση της Δικαιοσύνης στην υπόθεση Γιακουμάκη

Γίναμε μάρτυρες της αναβολής της δίκης, της «υπόθεσης Γιακουμάκη», η οποία και αναβλήθηκε όπως αναφέρουν τα δημοσιεύματα λόγω μη εμφάνισης μαρτύρων, οι οποίοι ωστόσο είχαν νομίμως κλητευθεί. Στους μάρτυρες μάλιστα επιβλήθηκε πρόστιμο για λιπομαρτυρία.

Αναλύει ο δικηγόρος Κωνσταντίνος Χ. Γώγος

Βλέποντας τους γονείς στους τηλεοπτικούς δέκτες, οι οποίοι και υποχρεώνονται σε συνεχείς μετακινήσεις ανά δικάσιμο, αναρωτιέται κανείς εύλογα αν το ισχύον νομικό πλαίσιο μπορεί να αποτρέψει τις συνεχείς αναβολές στις δίκες με αποτέλεσμα εν τέλει να έχουμε ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης. Είναι δε κρίσιμο πολλές φορές να εξετάζουμε όχι μόνον το νόμιμο αλλά και το ηθικό σκέλος μίας διαδικασίας. Σε καμία περίπτωση ο συντάκτης δε προδικάζει το αποτέλεσμα, ούτε το άρθρο αφορά στον αποκλεισμό του τεκμηρίου αθωότητας των κατηγορουμένων.

Τίθεται όμως ένα ερώτημα ειλικρινούς απορίας για το κατά πόσο είναι ηθικό οι γονείς ενός νεκρού νέου να πηγαινοέρχονται με την ελπίδα της εκδίκασης της υπόθεσης του υιού τους. Και από την άλλη σε γενικότερο πλαίσιο πόσες εργατοώρες, έξοδα μετακίνησης και διαμονής απαιτούνται έως ότου τελεσιδικήσει μία υπόθεση για όλους τους παράγοντες μίας ποινικής δίκης.

Σύμφωνα με το άρθρο 349 ΚΠΔ:

«1. Το δικαστήριο, μετά από πρόταση του εισαγγελέα ή και αυτεπαγγέλτως, μπορεί να διατάξει μόνο μία φορά την αναβολή της δίκης για λόγους ανώτερης βίας, με αίτημα δε κάποιου από τους διαδίκους, μία μόνο φορά, για σοβαρούς λόγους υγείας ή λόγους ανώτερης βίας.

2. Η αναβολή που χορηγείται με αίτημα διαδίκου, για λόγο που αφορά αυτόν ή το συνήγορό του, δεν μπορεί να υπερβεί τους τρεις μήνες και διατάσσεται μόνο για σοβαρούς λόγους υγείας, οι οποίοι αποδεικνύονται με έγγραφο νοσηλευτικού ιδρύματος, ή λόγους ανώτερης βίας. Οι λόγοι αυτοί προσδιορίζονται στην απόφαση, η οποία πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη.

3. Το δικαστήριο πριν διατάξει την αναβολή υποχρεούται να ερευνήσει τη δυνατότητα διακοπής της δίκης για δεκαπέντε το πολύ ημέρες, αιτιολογώντας συνοπτικά ότι δεν μπορεί ο λόγος αναβολής να αντιμετωπισθεί με διακοπή.

4. Δεύτερη αναβολή μπορεί να δοθεί για τους ίδιους πιο πάνω λόγους και σύμφωνα με τους ως άνω όρους. Κάθε άλλη αναβολή απαγορεύεται και το δικαστήριο μπορεί μόνο να διατάξει τη διακοπή της δίκης ή της συνεδρίασης για δεκαπέντε το πολύ ημέρες και μέχρι τρεις φορές. Κατά τη διακοπή της συνεδρίασης ο πρόεδρος κατανέμει τις μη εκδικασθείσες υποθέσεις του πινακίου στις επόμενες μετά διακοπή συνεδριάσεις**.

5. Η αναβολή γίνεται σε ρητή δικάσιμο, την οποία το δικαστήριο ανακοινώνει στους παρόντες διαδίκους, μάρτυρες και πραγματογνώμονες και σε αυτήν κλητεύονται μόνο οι απόντες.

6. Εάν ο λόγος αναβολής αναγγέλθηκε από συνήγορο ή άλλο πρόσωπο για λογαριασμό απόντος διαδίκου και η συζήτηση αναβλήθηκε σε ρητή δικάσιμο, η περί αναβολής απόφαση επέχει θέση κλητεύσεώς του.

7. Η αποχή των δικηγόρων αποτελεί λόγο ανώτερης βίας για την αναβολή και δεν περιλαμβάνεται στους άνω περιορισμούς».

Παράλληλα το άρθρο 352 ΚΠΔ αναφέρει:

«1. Αν κάποιος μάρτυρας ή πραγματογνώμονας κλητεύθηκε νόμιμα, δεν εμφανίστηκε όμως και η μαρτυρία του κρίνεται αναγκαία για την ανακάλυψη της αλήθειας, όταν ο κατηγορούμενος, και σε περίπτωση που είναι περισσότεροι ένας από αυτούς, κρατείται προσωρινά, το δικαστήριο διατάσσει υποχρεωτικά τη διακοπή της δίκης έως οκτώ το πολύ ημέρες, καθώς και την κατά το άρθρο 231 βίαιη προσαγωγή των μαρτύρων ή των πραγματογνωμόνων, για τους οποίους, μόλις προσαχθούν, εφαρμόζει τη διάταξη της παρ. 2 του ίδιου άρθρου.

2. Αν κανένας από τους κατηγορουμένους δεν κρατείται προσωρινά και δεν εμφανίστηκε κατά τη συζήτηση μάρτυρας ή πραγματογνώμονας που κλητεύτηκε ή αν στην επανάληψη της δίκης που διακόπηκε σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο απουσιάζουν και πάλι οι ίδιοι μάρτυρες ή πραγματογνώμονες, επειδή δεν εκτελέστηκε η διαταγή για τη βίαιη προσαγωγή τους, το δικαστήριο, αν κρίνει αναγκαία την αναβολή της συζήτησης για τη ν υπόθεση, την αναβάλλει σε ρητή δικάσιμο μέσα σε εξήντα ημέρες. Στην περίπτωση αυτή η προθεσμία για εμφάνιση και η παρέκτασή της συντέμνονται στο μισό. Το ίδιο ισχύει για τη δεύτερη αναβολή της δίκης για οποιονδήποτε λόγο. Το δεύτερο, το τρίτο, το πέμπτο και το έκτο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 349 εφαρμόζονται αναλόγως.

3. Αν το δικαστήριο κρίνει ότι χρειάζονται νέες αποδείξεις, μπορεί να αναβάλλει τη συζήτηση της υπόθεσης εφαρμόζοντας ανάλογα τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου αυτού».

Επιπλέον το άρθρο 231 ΚΠΔ ορίζει:

«1. Αν κάποιος από τους μάρτυρες ή τους πραγματογνώμονες που κλητεύθηκε νόμιμα στο ακροατήριο δεν εμφανιστεί, καταδικάζεται από το δικαστήριο με πρόταση του εισαγγελέα ή του δημόσιου κατηγόρου ή και αυτεπαγγέλτως σε πρόστιμα δεκαπέντε (15) έως πενήντα εννέα (59) ΕΥΡΩ αν κλητεύθηκε σε μονομελές δικαστήριο και είκοσι εννέα (29) έως εκατόν είκοσι (120) ΕΥΡΩ, εάν κλητεύθηκε σε πολυμελές δικαστήριο που δικάζει πλημμελήματα και πενήντα εννέα (59) έως εκατόν πενήντα (150) ΕΥΡΩ”, εάν κλητεύθηκε σε άλλο δικαστήριο, ως και στην πληρωμή των τελών της αποφάσεως ανεξάρτητα από την αναβολή ή όχι της δίκης. Αν η απουσία του μάρτυρα ή πραγματογνώμονα, που καταδικάστηκε κατά τον τρόπο αυτόν αποτελέσει λόγο αναβολής της δίκης, καταδικάζεται επί πλέον στις δαπάνες που προκλήθηκαν από την αναβολή και οι οποίες εκκαθαρίζονται και ορίζονται σ’ αυτήν την απόφαση. Αν καταδικάστηκαν περισσότεροι, ο καθένας ενέχεται να πληρώσει εξ ολοκλήρου όλες τις δαπάνες.

2. Το δικαστήριο, αν πειστεί ότι ο μάρτυρας ή ο πραγματογνώμονας επίτηδες απουσίασε για να αναβληθεί ή να ματαιωθεί η εκδίκαση της υπόθεσης, τον καταδικάζει επιπλέον και στην ποινή για απείθεια που ορίζεται στον ποινικό κώδικα. Η διάταξη αυτής της παραγράφου δεν έχει εφαρμογή, αν πρόκειται για πταισματοδικεία.

3. Θεωρούνται λιπομάρτυρες και τιμωρούνται με τις ίδιες ποινές και οι μάρτυρες που, μολονότι εμφανίστηκαν, αρνούνται χωρίς νόμιμο λόγο να ορκιστούν ή να καταθέσουν, με την επιφύλαξη να τους επιβληθούν και βαρύτερες ποινές προβλεπόμενες από τον ποινικό κώδικα.

4. Διατάσσεται συγχρόνως και η βίαιη προσαγωγή κατά τη νέα δικάσιμο του μάρτυρα ή του πραγματογνώμονα που δεν εμφανίστηκε. Η βίαιη προσαγωγή μπορεί να διαταχθεί και κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, αν είναι δυνατό (άρθρο 353 και 375).

5. Αν ωσότου αρχίσει η διαδικασία στο ακροατήριο, ανακλήθηκε νόμιμα η έγκληση και συνεπώς έπαυσε οριστικά η ποινική δίωξη, οι λιπομάρτυρες δεν τιμωρούνται από το δικαστήριο.

Επιπρόσθετα, με τις τροποποιήσεις του Ν. 3904/2010 τέθηκαν περισσότερες ασφαλιστικές δικλίδες προκειμένου η αναβολή των υποθέσεων να είναι δυσκολότερη.

Και ενώ ο νόμος ορίζει όλα τα ανωτέρω στις δικαστικές αίθουσες συναντάμε μία εντελώς διαφορετική πραγματικότητα:

Τα αιτήματα αναβολής αφορούν σχεδόν το ένα τρίτο των πινακίων. Οι αναβολές σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στην μία ή δύο αναβολές ανά υπόθεση. Πρακτικά υπάρχουν υποθέσεις που έχουν αναβληθεί περισσότερες από 5-6 φορές.

Ποινές για λιπομαρτυρία φυσικά και επιβάλλονται, ωστόσο συνήθως δε εισπράττονται. Κι αυτό καθώς στην επόμενη μετά από αναβολή δικάσιμο, ο εμφανισθείς πλέον μάρτυρας αιτείται την διαγραφή του προστίμου χωρίς συνήθως κάποια συγκεκριμένη αιτιολογία και το αίτημά του γίνεται δεκτό.

Το άρθρο για τη βίαιη προσαγωγή μάρτυρα έχει σχεδόν ατονήσει. Παρατηρείται δε εφαρμογή του μόνο σε υποθέσεις κακουργημάτων, κι αυτό όχι με εφαρμογή της διάταξης, αλλά με προφορική απειλή εφαρμογής της, ώστε να συνετιστεί ο μάρτυρας.

Διακοπή συνεδρίασης σε άλλη δικάσιμο παρατηρούμε πλέον σχεδόν μόνον σε κακουργήματα. Οι αναβολές δε λόγω φόρτου των πινακίων ορίζονται σε δικασίμους και σε χρόνο πολύ μεγαλύτερο από αυτό που ορίζει ο κώδικας.

Όσον αφορά δε τα έξοδα μετακίνησης και διαμονής θα ήθελα πραγματικά να δω στατιστικά στοιχεία από τα οποία να προκύπτει η τεράστια απόκλιση ανάμεσα στα πραγματικά έξοδα των μαρτύρων και στα αποδοτέα από το κράτος ποσά.

Κατόπιν όλων των ανωτέρω προκύπτει ότι το νομικό πλαίσιο υπάρχει, αλλά δυστυχώς είτε δεν εφαρμόζεται είτε εφαρμόζεται μερικώς. Θα πρέπει επομένως να βρούμε μηχανισμούς εφαρμογής των νόμων και πάνω από όλα να εξετάζουμε ανά περίπτωση την ηθική προέκταση της μη εφαρμογής των νόμων.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr