Κων/νος Νίκαινας: Διδακτορικό – Ένας δρόμος δύσκολος, δύσβατος, απρόβλεπτος και πολλές φορές όχι και τόσο δίκαιος
- Του δικηγόρου Κωνσταντίνου Νίκαινα
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι νέοι επιστήμονες αποφασίζουν να διευρύνουν τους γνωσιακούς τους ορίζοντες συνεχίζοντας τις σπουδές τους μέσω της παρακολούθησης μεταπτυχιακών προγραμμάτων ή της εκπόνησης διδακτορικής διατριβής.
Αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι το κίνητρο για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής είναι η αύξηση της πιθανότητας εύρεσης εργασίας, μελετώντας το θέμα εκτενέστερα, συμπεραίνουμε ότι το πρώτο και κύριο κίνητρο για κάποιον που θέλει να κάνει διδακτορικό πρέπει να είναι το «πάθος» για διερεύνηση της επιστήμης και της γνώσης, η εσωτερική ανάγκη για κοινωνική προσφορά και το «μεράκι» για τη διερεύνηση των βαθύτερων πτυχών πολύπλοκων επιστημονικών θεμάτων αιχμής.
Η λήψη διδακτορικού μπορεί να βελτιστοποιήσει τις προοπτικές εύρεσης εργασίας, κυρίως στο χώρο της εκπαίδευσης και της έρευνας και σε μικρότερο βαθμό στον ιδιωτικό τομέα. Η ενασχόληση με την εκπαίδευση και την έρευνα αποτελούν τις σημαντικότερες εργασιακές «πύλες» για έναν διδάκτορα στην Ελλάδα. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι σε κάποιες τουλάχιστον περιπτώσεις, ένας υποψήφιος διδάκτορας πρέπει πρώτα να παρακολουθήσει ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών ώστε να κρίνει πρωτίστως ο ίδιος αν όντως μπορεί να προχωρήσει στο επόμενο βήμα, που είναι η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής.
Οι δημοσιεύσεις του ερευνητικού έργου σε επιστημονικά περιοδικά, οι παρουσιάσεις σε συνέδρια και το προσωπικό και το επιστημονικό ήθος αποτελούν κάποιες από τις σημαντικότερες απαιτήσεις αλλά και προϋποθέσεις για να εκπονήσει κάποιος διδακτορική διατριβή που πραγματικά θα συμβάλλει στην προαγωγή της γνώσης και ενδεχομένως στην επίλυση κοινωνικών και επιστημονικών προβλημάτων.
Ας δούμε όμως πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να πάρει κάποιος διδακτορικό.
Ο βαθμός πτυχίου που έχει κάποιος στο μεταπτυχιακό του, παίζει σίγουρα κάποιον ρόλο βασικό. Όμως έχουν δοθεί διατριβές σε φοιτητές που είχαν χαμηλότερο βαθμό και απέδειξαν ότι ήταν ικανοί να πετύχουν και να φτάσουν στην κορωνίδα της γνώσης ακόμα και να διαπρέψουν μελλοντικά. Άλλωστε από την εμπειρία όλων των μεταπτυχιακών φοιτητών, έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν πολλοί παράγοντες στο ύψος του βαθμού που θα πάρουν, και όχι μόνο η γνώση του αντικειμένου. Και αυτό δε συμβαίνει μόνο στο Πανεπιστήμιο. Ακόμα και στο σχολείο, ο ζωηρός μαθητής έπαιρνε κατώτερο βαθμό από το θεωρητικά καλό και ήσυχο παιδί της τάξης ο οποίος θα έπαιρνε ούτως ή άλλως υψηλό βαθμό.
Επίσης, δυστυχώς ή ευτυχώς, η σχέση με τους καθηγητές είναι το α και το ω και παίζει ενδεχομένως τον πρωτεύοντα ρόλο, κυρίως δε, η σχέση με τον επιβλέποντα καθηγητή του όποιου μεταπτυχιακού. Υπάρχει πληθώρα περιπτώσεων φοιτητών, που δεν τα πήγαιναν καλά ή είχαν μία αντιδικία με κάποιον επιβλέποντα καθηγητή και ο φοιτητής αυτός ουδέποτε είχε τη δυνατότητα να πάρει διδακτορικό. Τυχαίο; Προφανώς και όχι. «Μία κακιά στιγμή», του στοίχισε το μέλλον του. Ακόμα και εάν το επιθυμούσε και κάποιοι εκ των καθηγητών του τον ήθελαν ως διδακτορικό φοιτητή, και επιθυμούσαν να τον βοηθήσουν στο δύσκολο αυτό δρόμο που διάλεξε, μόνο στο άκουσμα της διένεξης με έναν άλλον καθηγητή πανεπιστημίου, αυτομάτως καθιστά τον φοιτητή persona non grata για οποιαδήποτε μελλοντική εμπλοκή με το πανεπιστήμιο και κυρίως στο επίπεδο του διδακτορικού.
«Ανεπιθύμητος» λοιπόν ένας άνθρωπος που ενδεχομένως να ήταν καλός φοιτητής, να έχει πολλά πτυχία και γνώσεις, που μπορεί να είναι ένα ηθικό στοιχείο, που έχει γνώσεις γενικής φύσεως και παιδεία, και όμως να του στερεί κάποιος τη δυνατότητα να προχωρήσει και να ανελιχθεί στο πεδίο της μόρφωσης. Του στερείται έτσι απλά η δυνατότητα να κυνηγήσει τα όνειρά του και να ανέβει ψηλά, ενδεχομένως και πιο ψηλά από αυτούς που του στέρησαν αυτή τη δυνατότητα. Και όμως, τα παραπάνω αποτελούν καθημερινό φαινόμενο στο χώρο του Πανεπιστημίου. Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα και δε θα χωρούσαν σε ένα άρθρο σαν το παρόν.
Το θέμα είναι ότι οι πραγματικοί «καθηγητές Πανεπιστημίου», που έχουν αναλάβει να καθοδηγήσουν επιστημονικά τους φοιτητές αλλά παράλληλα να τους διαπαιδαγωγήσουν κιόλας, επιβάλλεται να έχουν καταρχήν το προσωπικό και επιστημονικό ήθος (για το οποίο μιλήσαμε πριν ότι πρέπει να έχει και ο φοιτητής), το σθένος και την πυγμή να ανταποκριθούν στον δύσκολο ρόλο που τους ανέθεσε η κοινωνία και οι δομές της εκπαίδευσης και να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Η μάχη για πρόοδο, αριστεία και κατάκτηση υψηλότερων βαθμίδων, πρέπει να δίνεται και από τους φοιτητές αλλά και από τους καθηγητές. Έτσι μόνο μπορεί να ευοδωθεί η διαρκής προσπάθεια αναβάθμισης του Πανεπιστημίου στο σύνολό του και των μελών που το απαρτίζουν.
Οι καθηγητές μας, στην πλειοψηφία τους ευτυχώς, υπηρετούν την επιστήμη τους με πάθος και αυταπάρνηση, με οδηγούς και αρωγούς τη δικαιοσύνη και την ανιδιοτέλεια, με συνεργατική διάθεση και διαφάνεια, με σεβασμό στην ιστορία και πίστη στην τεράστια δυναμική ενός Ιδρύματος, που ξεπερνά πολλές φορές τα όρια της πόλης και της χώρας και γίνεται πανευρωπαϊκό ή παγκόσμιο συνώνυμο της επιστήμης και της Γνώσης. Υπηρετούν στο Πανεπιστήμιο για να το κάνουν καλύτερο και για να υλοποιηθούν οι στόχοι του. Για αυτούς τους στόχους, οι περισσότεροι εκ των καθηγητών δίνουν αγώνα ζωής με τη βεβαιότητα ότι αυτός ο καλός αγώνας και η προσπάθεια, θα αποφέρει καρπούς, αυτή η «θετική συνωμοσία» θα οδηγήσει σε ένα δημόσιο και άριστο Πανεπιστήμιο με διεθνή ακτινοβολία και πρότυπα.
Αυτοί οι καθηγητές πρέπει να στέκονται «ψηλά», να αποδεικνύουν πόσο επιφανείς επιστήμονες είναι, να είναι λαμπροί διδάσκαλοι, να έχουν θέληση να προσφέρουν στην επιστήμη αλλά κυρίως στα παιδιά, τους φοιτητές τους, και να ανταποκριθούν στις δύσκολες απαιτήσεις του ρόλου τους. Να τους προσφέρουν γνώση, ήθος, να μεταλαμπαδεύσουν στους φοιτητές αξίες διαχρονικές σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ώστε να γίνουν και αυτοί θετικά κομμάτια της επιστημονικής κοινότητας.
Στη ψυχή και στη καρδιά ενός καθηγητή πανεπιστημίου, που είναι κυρίως εκπαιδευτικός, δε χωράνε μικροπρέπειες και ανάξιες λόγου ενέργειες που βάζουν εμπόδια στον όποιον φοιτητή, καλό ή κακό, άξιο ή μη, που παρεκκλίνουν της στάσης που πρέπει να κρατάει ένας καθηγητής απέναντι σε έναν πιο αδύναμο και κατώτερό του μαθησιακά. Ο όρκος του καθηγητή είναι να στέκεται «δίπλα» στον μαθητή, αγέρωχα και με σθένος, και όχι «απέναντί» του. Δε θα πρέπει να υπάρχουν προσωπικές αντιπαραθέσεις και αισθήματα αντίδρασης και ανταποδοτικής διάθεσης, όπως συχνά ακούγεται, στα «πηγαδάκια» του Νομικού κόσμου, ότι συμβαίνει.
Ο καθηγητής πανεπιστημίου, ως εκπαιδευτικός είναι υποχρεωμένος να διαπαιδαγωγεί σε ένα ανθρωπιστικό σύστημα αξιών: αλληλεγγύης, σεβασμού, κοινωνικής δικαιοσύνης και πνευματικής ελευθερίας. Το έργο ενός τέτοιου ανθρώπου είναι πολύπλευρο και όχι μόνο η μετάδοση γνώσεων και η ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων. Οι δρόμοι της σοφίας και της αρετής είναι δύσβατοι για έναν φοιτητή όμως για έναν καθηγητή πρέπει να είναι κάτι δεδομένο στο οποίο θα πρέπει να ωθήσει τους φοιτητές του με τρόπο σωστό και αξιοθαύμαστο, τα πνευματικά του παιδιά.
Ο καθηγητής δημιουργεί τις συνθήκες σε έναν φοιτητή προκειμένου να αποκτήσει μία στέρεη προσωπικότητα, ένα απαράμιλλο χαρακτήρα, δυνατή αυτοπεποίθηση και μορφωτικά εφόδια. Δε καταστρέφει ζωές, δε σκοτεινιάζει το μέλλον ενός νέου παιδιού με όνειρα. Δε μπορεί να σβήσει τα όνειρα αυτά. Ο καθηγητής είναι πρώτα από όλα άνθρωπος, κατανοεί, συμμερίζεται, συγχωρεί, φέρεται ανώτερα δίχως ίχνος κακίας και ιδιοτέλειας, ακόμα και εάν ένας φοιτητής έχει υποπέσει σε παράπτωμα οποιασδήποτε φύσης.
Όταν ανάμεσα σε χιλιάδες φοιτητές, υπάρχουν ελάχιστα άτομα που επιθυμούν να αποκτήσουν την ιδιότητα του υποψήφιου διδάκτορα, κανείς δεν πρέπει να κλείσει την πόρτα αυτή στον φοιτητή. Δε μπορεί να του στερήσει τη δυνατότητα να προσπαθήσει για αυτό που πιστεύει ότι είναι καλύτερο για τον εαυτό του, να ακολουθήσει τα όνειρά του.
Αυτός ο νέος άνθρωπος, για να έχει αποφασίσει να δυσκολέψει τόσο τη ζωή του και την καθημερινότητά του για μία ακόμα πενταετία (διότι η διατριβή απαιτεί χρόνο, θυσίες και ψυχή), σημαίνει ότι έχει διάχυτη μέσα του την επιθυμία για γνώση και μάθηση, για ανάγκη να προχωρήσει, έχει αγάπη για την γνώση και την προσφορά στην επιστήμη. Ας μη στερούμε από αυτά τα άτομα τη δυνατότητα να ξεπεράσουν τον εαυτό τους και να κατακτήσουν τους στόχους τους.
Εάν κάποιος σκέφτεται να κάνει διδακτορικό, θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι θα ναι ένας μακρύς και δύσκολος δρόμος, αλλά θα του προσφέρει στην πορεία και στο τέλος του πληθώρα γνώσεων, εμπειριών και ευκαιριών εσωτερικής και γνωσιακής ανάπτυξης. Και με τη βοήθεια του κατάλληλου καθηγητή, ανθρώπου και εκπαιδευτικού, όλα θα πάρουν χρώμα και σχήμα για να ξημερώσει θετικά και όμορφα η επόμενη ημέρα στην νέα επιστημονική περιπέτεια του φοιτητή και να γίνει η ζωή του καλύτερη σε όλους τους τομείς, να ευφρανθεί η ψυχή του και να βιώσει αυτό το συναίσθημα της εσωτερικής ικανοποίησης και της πνευματικής ανέλιξης που όλοι προσδοκούμε.
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
