Αντώνης Π. Αργυρός: Η δικαστική ανεξαρτησία και το ήθος του δικαστή- «Quid leges sine moribus»
«Το δικαστήριο δεν φοβάται και οι δικαστές δεν φοβούνται να ασκούν τα καθήκοντά τους» [1]
Μια αληθινή δημοκρατία, αξιώνει ανεξάρτητα δικαστήρια, δικαστές και εισαγγελείς, ικανούς να υπερασπίζονται και να προστατεύουν, εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος, το δικαστήριο κρίνει ελεύθερα τα αποδεικτικά μέσα και αποφασίζει κατά συνείδηση αν οι ισχυρισμοί είναι αληθινοί(Διοικητική Ολομέλεια Αρείου Πάγου 18/1993). Το Συμβούλιο της Επικρατείας (2942/1964) χαρακτήρισε τις προσπάθειες και πρακτικές επηρεασμού της συνείδησης των δικαστών ως «προσβάλλουσες την δικαστική ανεξαρτησίαν» .Η λειτουργική σημασία της δικαιοσύνης στο σύγχρονο κράτος δικαίου βρίσκεται στην ιδιαίτερη αρμοδιότητά, της να ελέγχει την άσκηση και να αποτρέπει την κατάχρηση οιασδήποτε εξουσίας σε βάρος των πολιτών.
Το νομικό θεμέλιο για την Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης περιέχεται στο άρθρο 85 του Συντάγματος της Επιδαύρου (13.1.1822) «Η δικαστική εξουσία είναι ανεξάρτητη από νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία» Στο Σύνταγμα του1975, στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 87§1, σύμφωνα με το οποίο: ‘Η δικαιοσύνη απονέμεται από δικαστήρια συγκροτούμενα από τακτικούς δικαστές που απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία. Στην παρ 2 του άρθρου 87 ορίζεται: «Οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και στους νόμους και σε καμία περίπτωση δεν υποχρεούνται να συμμορφώνονται με διατάξεις που έχουν τεθεί κατά κατάλυση του Συντάγματος.» Άλλωστε το άρθρο 94 παρ 4 Συντάγματος ορίζει: «τα δικαστήρια υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν νόμο που το περιεχόμενό του είναι αντίθετο προς το Σύνταγμα.
Η δικαστική ανεξαρτησία έχει δύο αλληλένδετες πτυχές: την προσωπική και τη λειτουργική (87 παρ. 1,2 και 93 παρ. 4 Σ).
Αρκούν άραγε οι Συνταγματικές διατάξεις, για να διασφαλίσουν την δικαστική ανεξαρτησία;
1.Προ ετών εν ενεργεία δικαστικός λειτουργός, από εκείνους τους στιβαρούς δικαστές που διατύπωναν την απόφαση τους μεστή νομικής σκέψης αλλά ολιγόλογή, κλήθηκε από Υπουργό της Δικαιοσύνης για να δεχθεί να αναλάβει Σύμβουλος του. Ο Δικαστής δεν μπορούσε να εννοήσει την πρόταση και απάντησε κατακόκκινος σχεδόν από ντροπή: «Δεν μπορώ κ. Υπουργέ… δεν μπορώ είμαι ΔΙΚΑΣΤΗΣ» και όπως είπε σε φίλο του το έβαλε σχεδόν στα πόδια…
Ο κ. Υπουργός «κομψά» ανέφερε το γεγονός σχολιάζοντας «Ο …είναι ΗΛΙΘΙΟΣ…»
Ο Δικαστής απεχώρησε λόγω συνταξιοδότησης, το Υπουργικό Συμβούλιο όμως ποτέ δεν τον έκρινε κατάλληλο να γίνει Πρόεδρος ή Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου! Άλλωστε από νεαρός Πρωτοδίκης ο Δικαστής, είχε δείξει το Δικαστικό του Ήθος, όταν τόλμησε να δικαιώσει εργαζομένους με εργοδότη γνωστό «βαρόνο» του Τύπου. Επακολούθησε ένα πραγματικό δικαστικό θρίλερ μιας αληθινής «ΝΥΧΤΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΩΝ» διαπόμπευση ,διώξεις, ποινικά κλπ. ,αλλά ο υβριστής και συκοφάντης επέτυχε την μη καταδίκη ,λόγω παραγραφής και αναβολών!!!
Ο Δικαστής τελικά έμεινε όρθιος, σ’ όλη του την σταδιοδρομία και όταν συνταξιούχος του προτάθηκε να αναλάβει μια Ανεξάρτητη Αρχή ως Πρόεδρος, αρνήθηκε ευγενικά .
- Στην Ελληνική δικαστική ιστορία υπάρχουν δικαστές που με το κύρος, την επιστημοσύνη, το ήθος και την παρρησία τους στάθηκαν και στέκονται φάροι και ελπίδα της Κοινωνίας. Δεν μπορώ να μην αναφερθώ ενδεικτικά στους αείμνηστους: Πρόεδρο του ΣτΕ Μιχάλη Στασινόπουλο και πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, στον Εισαγγελέα του ΑΠ Ε. Κρουσταλλάκη , στον Προέδρο του ΑΠ Στέφανο Ματθία, στον Κ. Ρακτιβάν ο οποίος υπήρξε ο οργανωτής, ο πρωτεργάτης και ο πρώτος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Στις 29 Μαΐου 1968, τριάντα δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί όλων των βαθμών της τακτικής δικαιοσύνης απολύονται από τη δικτατορία Είκοσι τρεις από αυτούς προσφεύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας με αιτήσεις ακυρώσεως κατά των απολύσεών τους. Πρώτη εκδικάζεται η αίτηση ακυρώσεως του Αντωνίου Φλώρου, αρεοπαγίτη και τέως προέδρου της Ενώσεως Ελλήνων Δικαστών και Εισαγγελέων. Η απόφαση είναι απορριπτική στην υπόθεση αυτή (ΟλΣτΕ 503/1969). Λίγους μήνες αργότερα, οι αιτήσεις είκοσι ενός απολυμένων δικαστών και εισαγγελέων γίνονται όλες δεκτές (ΟλΣτΕ 1811-1831), παρά το νομολογιακό προηγούμενο της υποθέσεως Αντωνίου Φλώρου. Στις 26 Ιουνίου 1969 δημοσιεύεται το διάταγμα «αποδοχής» της μηδέποτε υποβληθείσης γραπτώς παραιτήσεως του προέδρου ΣτΕ Μιχαήλ Στασινόπουλου (ΦΕΚ Γ’ 197/26.6.1969). Στη συνέχεια, παραιτούνται ο αντιπροέδρος Διον. Καρβελλάς και επτά σύμβουλοι, οι Γ. Δ. Σπυρόπουλος, Γ. Μαραγκόπουλος, Χ. Παναγιωτόπουλος, Διον. Τσιμαράτος, Όθων Κυριακός, Νικ. Μπουρόπουλος και Γ. Αγγελίδης. Ο σύμβουλος Αγγ. Ιατρίδης εξαναγκάζεται σε παραίτηση.
- Κάθε 23η Μαΐου τιμάται η μνήμη του Giovanni Falcone, του Ιταλού δικαστή που δολοφονήθηκε μαζί με τη γυναίκα του και τρεις σωματοφύλακες, από τη μαφία αυτή την ημέρα, το 1992.
Αυτό είναι το ακριβό τίμημα που πληρώνουν οι δικαστές υπερασπιζόμενοι την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Aς μνημονεύσουμε εδώ τον Εισαγγελέα Γιώργο Θεοφανόπουλο δολοφονήθηκε νωρίς το βράδυ της Δευτέρας 1ης Απριλίου 1985,δυστυχώς υπήρξαν και άλλες άγριες δολοφονίες δικαστικών λειτουργών στην ιστορία της Ελληνικής Δικαιοσύνης στο βωμό της Ανεξαρτησίας της.
- Ο Δικαστής ζει, εργάζεται και λειτουργεί σαν μέρος του κοινωνικού συνόλου έχοντας σαν βασική αρετή το σύνολο των ψυχικών ιδιοτήτων του, τον χαρακτήρα του, την ψυχική του καλλιέργεια, το ηθικό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται, ο ψυχικός του κόσμος. Δεν βρίσκεται εκτός της ζώσας πραγματικότητας, ούτε παύει να είναι κατά τον Αριστοτέλη «ζώο πολιτικό». Είναι απολύτως φυσικό ο δικαστής να επιδιώκει με καθαρή ματιά «να κρίνει με ασφάλεια τα δίκαια». Οι Λατίνοι έλεγαν: «Jura novit curia» δηλαδή «O δικαστής γνωρίζει τον νόμο», αλλά και «Quid leges sine moribus», δηλαδή «Τι να σου κάνει ο νόμος χωρίς το ήθος».
5 Οι δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας και όταν επιζητούμε διακαώς να επιδεικνύουν ανθρωπιά και επιείκεια στην απόδοση Δικαιοσύνης, θα πρέπει να τους αποδεχθούμε ως ισότιμα κοινωνικά μέλη, που έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με εμάς και άρα άλλοτε θα τα επαινέσουμε και άλλοτε θα τα επικρίνουμε για την συμπεριφορά και τη στάση τους, στο δημόσιο χώρο και βίο, όπως κάθε άλλο πολίτη αυτής της χώρας.
Ο δικαστής πρέπει πρώτα απ’ όλα να ζει, μετέχει και αντιλαμβάνεται την δύσκολη καθημερινότητα της κοινωνίας και πρέπει να διακρίνεται για την νομική κατάρτιση, το ήθος, η αμεροληψία του. Ο δικαστής δεν είναι ένας απλός δημόσιος υπάλληλος, αλλ’ ασκεί ένα ύψιστο λειτούργημα, από την καλή λειτουργία του οποίου εξαρτάται εν πολλοίς και η εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης και εντεύθεν της δημοκρατίας και η κοινωνική ευρυθμία.
Η δικαστική Ανεξαρτησία «απειλείται» από τους εχθρούς της και είναι πολλοί(Βλ Σ. Ματθίας, «Ακηδεμόνευτη Δικαιοσύνη», ΕλλΔνη 39[1998], 741 επ.),εντός και εκτός της Δικαιοσύνης και η απειλή είναι διαρκής και ακατάβλητη.
Δεν αρκούν οι Συνταγματικές προβλέψεις απαιτείται το προσωπικό δικαστικό ήθος του δικαστή[2].
Εδώ είναι το μεγαλείο της απονομής της Δικαιοσύνης. Έρχεται ο δικαστικός λειτουργός και αποφασίζει μόνο με βάση το νόμο και τη συνείδησή του. Η δικαιοσύνη προορίζεται να είναι θεραπεία και καταφύγιο, ειδικά των αδυνάτων. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη αποτελεί τη δημοκρατική νομιμοποίηση του δικαστή, έννοια κεφαλαιώδους σημασίας για τη δικαστική ανεξαρτησία και εγγύηση για το κράτος δικαίου . Ως εμπιστοσύνη των πολιτών στη δικαιοσύνη νοείται ένα γενικευμένο επίπεδο εμπιστοσύνης στα δικαστήρια και τους δικαστές. όταν η εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη απωλεσθεί, η υπονόμευση της ανεξαρτησίας της είναι προ των πυλών. Πράγματι Ο δικαστής μιλάει μόνο μέσω των αποφάσεών του (Σύνταγμα άρθρο 93 παρ.3[3]), αλλά και διδάσκει την κοινωνία με αυτές.
[1] Εισαγγελέας προς κατηγορούμενο (18/09/2020-Ρεθυμνος)σε «Ρεθεμνιώτικα Νέα»
[2] Βλ. Π. Δημόπουλος, «Η επιθεώρηση των Δικαστικών Λειτουργών και η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης», ΕλλΔνη 32 [1991], 718 επ. και 725.
[3] «Κάθε δικαστική απόφαση πρέπει να είναι ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη και απαγγέλλεται σε δημόσια συνεδρίαση».
*Αντώνης Π. Αργυρός, Δικηγόρος
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ρόδος: Συνελήφθη 55χρονος – Οδηγούσε μηχανή που είχε κλαπεί πριν 8 χρόνια Υπό μερικό έλεγχο η πυρκαγιά σε αγροτοδασική έκταση στις Λάκκες Αργολίδας Τραγωδία στη Φθιώτιδα: Πνίγηκε λουόμενος στην Γλύφα Τραμπ: Ο Πούτιν ενδέχεται να έχει εδαφικές βλέψεις πέρα από την Ουκρανία Εύβοια: Πυρκαγιά στην περιοχή ΛουκίσιαΑκολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr