Αντώνης Π. Αργυρός: Σεισάχθεια: Η εξωδικαστική επίλυση για διαφορές με το Δημόσιο και τα κρατικά νομικά πρόσωπα!! – Ο μόνος τρόπος επιτάχυνσης στις διοικητικές δίκες

1.Η Ελληνική Δικαιοσύνη πάσχει βαρύτατα, ιδίως λόγω της μεγάλης αργοπορίας στην απονομή της, που συχνά οδηγεί σε καταστάσεις αρνησιδικίας. Η βραδύτητα αυτή έχει στοιχίσει στο Ελληνικό Δημόσιο πολλές καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε σημαντικές αποζημιώσεις. Ένας εξαιρετικά σημαντικός  παράγοντας είναι : α)το Ελληνικό Δημόσιο και τα κρατικά νομικά πρόσωπα, καθυστερούν στην αποστολή του διοικητικού φακέλου στα διοικητικά δικαστήρια και  β)παράλληλα ασκούν όλα  ένδικα μέσα μέχρις εξαντλήσεως των δικονομικών δυνατοτήτων και έτσι επιβαρύνουν τα δικαστήρια. Η κατάσταση αυτή είναι παγιωμένη και δημιουργεί αφόρητες καταστάσεις σε συγκεκριμένες υποθέσεις με κοινωνικό ενδιαφέρον και ευαισθησία(όπως πυρκαγιές, πλημμύρες, κλπ.)και όταν μάλιστα αφορά αποζημιώσεις του άρθρου 105-106 ΕισΝΑΚ από ζημιογόνο συμπεριφορά του Κράτους, αλλά και σε υποθέσεις με έντονο αναπτυξιακό πρόσημο.

2.Έχει αλλεπάλληλά συμβεί όπου το δημόσιο είναι τυπικός διάδικος και δεν προσδοκά συμφέρον για την έκβαση της δίκης, ασκεί όμως μέχρι εξαντλήσεως ένδικα μέσα ,ενώ το ομόδικο του ΝΠΔΔ(που έχει συμφέρον) αποδέχεται και ορθά την δικαστική Απόφαση για λόγους συμμόρφωσης στην νομολογία κλπ.!!

3.Ένα πρώτο θετικό βήμα ήταν η ψήφιση της συγκεκριμένης νομοθετικής διάταξης για το Μάτι και τη Μάνδρα (άρθρο 224, νόμου 5193/2025). Τον τελευταίο μήνα το Δημόσιο, μέσω του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, έχει παραιτηθεί από τέσσερις υποθέσεις στο Εφετείο, με αριθμούς πρακτικών 3088/2025, 1880/2025, 2462/2025, 2463/2025. Θα ακολουθήσει παραίτηση από όλες τις υποθέσεις για το Μάτι και τη Μάνδρα στο Εφετείο, ενώ στην ίδια ενέργεια θα προβούν και οι ΟΤΑ α’ και β΄ βαθμού.

Όμως το ζήτημα δεν μπορεί ν ’αντιμετωπίζεται επ’ ευκαιρία. Ήδη ο αρμόδιος Υπουργός δήλωσε: «Το Δημόσιο μπαίνει στη διαμεσολάβηση, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους μπαίνει στη διαμεσολάβηση. Πηγαίνει το Δημόσιο τους πολίτες στα Δικαστήρια, μέχρι και 10 χρόνια μέχρι να ολοκληρωθούν οι συγκεκριμένες διαδικασίες, τώρα μάλιστα που ολοκληρώνεται το Κτηματολόγιο, με τίτλους ιδιοκτησίας, ενίοτε και της τουρκοκρατίας. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό. Αυτό λοιπόν σταματάει». Υπάρχει λύση και είναι απλή:

4.Καταρχήν ένα μεγάλο εύρος  υποθέσεων αφορά τα Κρατικά Νομικά Πρόσωπα που δεν εκπροσωπούνται δικαστικά από το ΝΣΚ (αφορά ΟΤΑ, ΑΕΙ, Νοσοκομεία κλπ. νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα). Εκεί πρέπει να επιτραπεί η  συμβιβαστική επίλυση των διαφορών  με δικαστική μεσολάβηση ή διαμεσολάβηση, με ρητή όμως εξαίρεση των διαφορών που αφορούν ζητήματα που απαγορεύονται ρητά από το Σύνταγμα ή τον νόμο.

5.Πρέπει να τροποποιηθεί η συνήθης διαδικασία της ασκήσεως ενδίκων μέσων (πολλές φορές αβασίμων ή απαράδεκτων) από τα Κρατικά Νομικά Πρόσωπα και το ΝΣΚ, για το Δημόσιο που τώρα γίνεται παγίως κατόπιν της πάγιας εντολής του Υπουργείου Οικονομικών( Βλ. την με αριθμό 2/54630/0022/2.10.2006, 2/61256/0022/29.8.2011  εγκύκλιο του ΓΛΚ) «ασκώντας μέχρις εξαντλήσεως τα ενδεδειγμένο ένδικο μέσα και βοηθήματά σε κάθε στάδιο των δικών» Το εν λόγω έγγραφο καταλήγει: «Επισημαίνεται ότι η μη τήρηση των προαναφερόμενων επισύρει διοικητικές ποινικές και πειθαρχικές κυρώσεις σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διατάξεις».

Η Απόφαση αυτή πρέπει να καταργηθεί άμεσα. Η άσκηση των ενδίκων μέσων να γίνεται με φειδώ και με σεβασμό στην νομολογία των δικαστηρίων για το κρίσιμο ζήτημα. Σε κάθε περίπτωση μπορούν να τεθούν νομοθετικά φίλτρα στην άσκηση ενδίκων μέσων από το Δημόσιο στις διατάξεις του ΝΣΚ. Για τα ΝΠΔΔ πρέπει να υπάρχει απόφαση απο το όργανο διοικήσεως τους για την άσκηση ή μη ενδίκου μέσου και αυτό πρέπει να ελέγχεται ως προϋπόθεση του παραδεκτού του ενδίκου μέσου.

6.Στις υποθέσεις αστικής ευθύνης του δημοσίου, θα μπορούσε το Νομικό Συμβούλιο, με κοινοποίηση της αγωγής, αν διαπιστώσει ότι το αίτημα έχει λυθεί με πάγια νομολογία και η δίκη θα επιβαρύνει τα δικαστήρια και το Δημόσιο με τόκους να εισηγηθεί στην διοίκηση την αποδοχή της αγωγής (π.χ., οικογενειακό επίδομα, αγωγές δικαστικών λειτουργών που παραπέμπονται από δικαστήριο του άρθρου 88 Σ), β)ταυτόχρονα να μην ασκεί το ΝΣΚ  αβάσιμα και παρελκυστικά ένδικα μέσα.

Η απόρριψη ενδίκου μέσου ως απαραδέκτου ή αβασίμου πρέπει να ελέγχεται ειδικά.

7. Η θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής προσφυγής σε δικαστική μεσολάβηση ή διαιτησία πριν από την άσκηση της αγωγής αποζημίωσης του άρθρου 105-106 ΕισΝΑΚ από ζημιογόνο συμπεριφορά του Κράτους ή και κατά τη διάρκεια της εκκρεμοδικίας.

Ήδη  ο ν.4413/2016(άρθρα 62,63,64,65) για την «Ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης» προβλέπεται ότι στα έγγραφα της συμβάσεως παραχώρησης δύναται να καθοριστεί ειδική διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης όλων ή ορισμένων κατηγοριών που αφορούν την εφαρμογή της συμβάσεως. Είναι μια επιτυχής μέθοδος που μπορεί να επεκταθεί αναλόγως.

8. ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ: Ο Ν 4607/19 (ΦΕΚ Α’ 65/24-04-2019) στο άρθρο 43 ,όπως αντικαταστάθηκε από τον ν 4831/2021[1] και στις διατάξεις των άρθρων 27,6,7 προβλέπεται την εξώδικη αναγνώριση απαιτήσεών ή συμβιβαστική επίλυση διαφορών μεταξύ των πολιτών και του Ελληνικού Δημοσίου. Η ρύθμιση είναι άγνωστη, το αντικείμενο είναι περιορισμένο και κυρίως η διαδικασία δεν είναι γρήγορη, αντί αυτών των ρυθμίσεων από το Δημόσιο προτιμάται η δικαστική οδός. Είναι προφανές ότι αυτήν την διαδικασία γίνεται συζήτηση επεκτάσεως και βελτιώσεως.

Σύμφωνα με την ΥΑ απόφ. 272 ΦΕΚ Β 2763 2019), προβλέπεται η υποβολή ηλεκτρονικών αιτήσεων στο ΝΣΚ ( κατ` εφαρμογή της διάταξης άρ.43 παρ.2 Ν.4607/19) για τις κάθε φύσης αιτήσεις, προκειμένου για την εξώδικη αναγνώριση απαιτήσεών τους ή τη συμβιβαστική επίλυση διαφορών μεταξύ αυτών και του Ελληνικού Δημοσίου.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Το θέμα είναι τεράστιο, αφορά τον εκσυγχρονισμό της Χώρας, την επίλυση χρονιζόντων προβλημάτων, αλλά κυρίως την ηθική συμπεριφορά της Πολιτείας στους πολίτες της, είναι δε χαρακτηριστικό της τραγικότητας της κατάστασης που προκαλεί η υπάρχουσα ζοφώδης λειτουργία. Αναφέρω αντί πολλών, δύο ενδεικτικά παραδείγματα κρατικής αναλγησίας :

1)Προκλήθηκε θάνατος εργαζομένου (ηλικίας (31 ετών),με ανήλικα τέκνα)  το 2010,με βεβαιωμένη ευθύνη οργάνων  ΟΤΑ και η δίκη καθορισμού της αποζημιώσεως τέλειωσε αμετακλήτως το 2025(ΣτΕ 538/2025)μετα δεκαπέντε έτη!.

2) Στους Ηρωικούς Φαντάρους, οι οποίοι υπηρετούντες τη στρατιωτική τους θητεία τον Ιούλιο-Αύγουστο 1974 και σε εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας,έλαβαν μέρος, κατά την επίμαχη περίοδο, ως στελέχη της ΕΛΔΥΚ, στις πολεμικές συγκρούσεις για την αναχαίτιση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και εκτέλεσαν κατά πάντα το καθήκον τους, με την από 18.8.2003 κοινή αγωγή τους, αξίωσαν να καταβληθεί, χρηματικό ποσό ως αποζημιώση. Το ζήτημα «αντιμετωπίσθηκε»(;) τελικά με την 216/2018 Απόφαση του ΣΤΕ  το οποίο  αποφάσισε[2]: «απορρίπτει την αγωγή των αναιρεσίβλητων ελλείψει δικαιοδοσίας. Οι δε αναιρεσίβλητοι έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν αγωγή ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων υπό τους όρους της διατάξεως του άρθρου 9 παρ. 4 του ν. 1649/1986 (Α΄ 149).»Δηλαδή οι ήρωες ν ‘αρχίσουν νέο δικαστικό αγώνα στα πολιτικά δικαστήρια, αφού τα διοικητικά περίμεναν 15 χρόνια να κρίνουν το θέμα της δικαιοδοσίας και είχαν περάσει (2018) 44 χρόνια από την Τουρκική εισβολή(1974).

Ο χρόνος και ο τρόπος απονομής της δικαιοσύνης (judicial time) αποτελεί δείκτη του κράτους δικαίου μιας χώρας.

[1] «Οργανισμός Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) και κατάσταση των λειτουργών και των υπαλλήλων του και άλλες διατάξεις» (Α’ 170).

[2] Η 22 Οκτωβρίου 2008 αίτηση αναίρεσης συζητήθηκε 4 Δεκεμβρίου 2017, απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 29ης Ιανουαρίου 2018!!!!

*Αντώνης Π. Αργυρός, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr