Χαράλαμπος Σπυρόπουλος: Περί μετατροπής και δοσοποίησης ο λόγος

Είχε επισημανθεί από πολλούς συναδέλφους Δικηγόρους, ότι οι επαναλαμβανόμενες τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα αλλά και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας θα προκαλούσε δυσχέρειες κατά την εφαρμογή τους. Ας δούμε μερικά μόνο από τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε κατά την εφαρμογή των διατάξεων του ΠΚ κατά το στάδιο επιβολής ποινής και συγκεκριμένα αναφορικά με το ζήτημα της μετατροπής της σε χρηματική ποινή ή μη και της χορήγησης προθεσμίας και καταβολής σε δόσεις.

1.  Με τον ν.5090/2024 επανήλθε εκ νέου, κατά την άποψή μου ορθά, η δυνατότητα μετατροπής της ποινής φυλάκισης σε χρηματική κατ΄ άρθρον 80Α Π.Κ. Στην πρώτη παράγραφο ορίζεται η ανωτέρω δυνατότητα για ποινή μέχρι δύο έτη και εδώ ξεκινά το εξής οξύμωρο. Αν κάποιος καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 18 μηνών και μετατραπεί σε χρηματική και κατόπιν λίγων ημερών διαπράξει ένα νεό αδίκημα δύναται εκ νέου να μετατραπεί η ποινή σε χρηματική κατά την ανέλεγκτη κρίση του Δικαστηρίου. Ενώ σε δύο διαφορετικούς χρόνους και τόπους για δύο διαφορετικές έκνομες συμπεριφορές και εν τέλει καταδίκες, δύναται να μετατραπεί η ποινή σε χρηματική αν δεν υπερβαίνει τα δύο έτη, εάν αντιστοίχως ο ίδιος κατηγορούμενος καταδικαστεί μόνο μία φορά στην ζωή του αλλά η τυχόν συνολική ποινή του επιβλήθηκε είναι ανώτερη των δύο ετών δεν θα μπορεί το Δικαστήριο με τη στενή ερμηνεία του νόμου να μετατρέψει σε χρηματική την επιβληθείσα σε βάρος του ποινή. Ας αναλογιστούμε εδώ ότι σε περίπτωση που σε βάρος κάποιου εκκρεμούν ακόμη και πλείονες αποφάσεις και η ποινή βάσης ούσα κατώτερη των δύο ετών έχει μετατραπεί σε χρηματική τότε θα μετατραπούν κατόπιν συγχώνευσης και οι υπόλοιπες ακόμη και αμετάτρεπτες ποινές.
2.  Ο θεσμός της μετατροπής καταργήθηκε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα με άμεση απόρροια σήμερα που εφαρμόζεται εκ νέου να δημιουργούνται ερμηνευτικά προβλήματα για ποινές κατά το στάδιο της εκτέλεσής τους όταν αφορούν αδικήματα που έχουν τελεστεί πριν την δημοσίευση του ν.4619/2019 ή μεταγενέστερα. Πρόσφατα μου ανέφερε συνάδελφος ότι απορρίφθηκε αίτησή του περί χορήγησης προθεσμίας και καταβολής σε δόσεις μετατραπείσας ποινής σε χρηματική με χρόνο τέλεσης ( του αδικήματος) πριν τη δημοσίευση του ν. 4619/2019 με τη νομική σκέψη ότι προγενέστερη αίτηση απορρίφθηκε και δεν χωρεί η υποβολή εκ νέου αιτήματος περί χορήγησης προθεσμίας και καταβολής σε δόσεις. Εδώ όμως πρέπει να προσέξουμε ότι η αίτηση περί χορήγησης προθεσμίας και καταβολής σε δόσεις είναι μία αίτηση με νομικό υπόβαθρο τον ποινικό μας κώδικα και αν αφορά πράξη πριν την εφαρμογή του ν. 4619/2019 με την αρχή της εφαρμογής της ευμενέστερης διάταξης του άρθρου 2 Π.Κ, μπορεί να κατατεθεί εκ νέου αίτηση, καθόσον υπό τον προϊσχύσαντα κώδικα δεν υπήρχε στην διάταξη του Π.Κ, περιορισμός αναφορικά με τις φορές που δύναται να υποβληθεί το συγκεκριμένο αίτημα. Βεβαίως η ευδοκίμηση του αιτήματος εναπόκειται στην απόλυτα σεβαστή και ανέλεγκτη κρίση του Δικαστηρίου, παρόλαυτα δυνατότητα υποβολής του αιτήματος υφίσταται και μάλιστα παραδεκτώς. Πρόκειται περί διάταξης του Π.Κ και όχι του ΚΠΔ και εδώ εφαρμογή έχει η ευμενέστερη διάταξη του παλαιού Π.Κ που δεν έθετε περιορισμό στις φορές υποβολής του αιτήματος όπως τίθεται πλέον μετά την ψήφιση του ν.5090/2024.
3. Ζήτημα ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος αποτελεί και η περίπτωση κατά την οποία σε βάρος κάποιου εκκρεμεί καταδικαστική απόφαση (διωκτικό) για πράξη που έλαβε χώρα πριν την τροποποίηση του ν.4619/2019 και έχει μετατραπεί η επιβληθείσα ποινή φυλάκισης σε χρηματική προς πέντε ευρώ ημερησίως. Σε βάρος του ιδίου αν κατά τη σύλληψή του προκύψει τυχόν ανάκληση αναστολής σε απόφαση που εσφαλμένα του χορηγήθηκε και ο φερόμενος χρόνος τέλεσης είναι μετά την τροποποίηση του ν.4619/2019 τότε ανακύπτει το ζήτημα περί του ορθού ποσού μετατροπής. Με τις τροποποιήσεις του ν.5090/2024 κάθε ημέρα φυλάκισης μπορεί να μετατραπεί από 10 έως 100 ευρώ, ενώ με τις προγενέστερες διατάξεις από 5 έως 100 ευρώ. Κατά το στάδιο που οι ανωτέρω δύο αποφάσεις θα συναντηθούν περί την εκτέλεση των ποινών αν η απόφαση που έχει μετατραπεί (με χρόνο τέλεσης πριν την ψήφιση του ν.4619/2019) είναι μεγαλύτερη (σε μήνες φυλάκισης) από την νεοτέρα αρχικώς ανασταλείσα, τότε οι αποφάσεις αυτές θα συγχωνευθούν και η μετατροπή θα πρέπει να είναι με 5 ευρώ.

Οι ανωτέρω σκέψεις είναι μικρό δείγμα καθημερινών προβληματισμών κατά το στάδιο εκτέλεσης των ποινών, με έρεισμα την κατά τα τελευταία έτη αλλεπάλληλη τροποποίηση του Π.Κ. Κατά την ταπεινή μου κρίση ας γίνει αντιληπτό σε επίπεδο νομοθετικής εξουσίας ότι τα δικονομικά εργαλεία είναι πλείστα και ο φυσικός δικαστής εξετάζει την κάθε υπόθεση με βάση τόσο τα πραγματικά της περιστατικά όσο και την προσωπικότητα του κατηγορουμένου. Οι τροποποιήσεις και μάλιστα σε τέτοια συχνότητα επιφέρουν περισσότερες δυσκολίες και δυσχέρειες παρά τον αρχικά φερόμενο και επιδιωκόμενο στόχο τους περί πάταξης της εγκληματικότητας.

*Χαράλαμπος Σπυρόπουλος, Δικηγόρος Αθηνών

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr