Ελένη Χαφνάβη: Δικαίωση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τους συμβασιούχους Δημοσίου

Οι εργαζόμενοι απασχολήθηκαν στις υπηρεσίες καθαριότητας O.T.A. από το έτος 2015 με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, οι οποίες παρατάθηκαν διαδοχικά ως και την 31-12-2017.

Οι διαδοχικές αυτές παρατάσεις πραγματοποιήθηκαν με αλλεπάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις του ίδιου του Έλληνα νομοθέτη, προφανέστατα αντίθετες με το πνεύμα και το σκοπό της συμφωνίας – πλαίσιο για την εργασία ορισμένου χρόνου, που περιλαμβάνεται στο παράρτημα της Οδηγίας 1999/70/ΕΚ και απαγορεύει την καταχρηστική σύναψη διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, παρακάμπτοντας εντελώς το π.δ. 164/2004 που έστω και εκπρόθεσμα ενσωμάτωσε την παραπάνω Οδηγία.

Με επόμενες δε νομοθετικές διατάξεις «νομιμοποιήθηκε» αναδρομικά αυτή η κατά τα άλλα παράνομη εργοδοτική πρακτική, αφού κατέστησαν σύννομες οι δαπάνες που προκλήθηκαν από την απασχόληση των εργαζομένων.

Με τον τρόπο αυτό αποκλείσθηκε η ήδη ανεπαρκής – κατά την άποψή μου – προστασία που παρέχει το π.δ. 164/2004 σε περίπτωση κατάχρησης, αφού αδρανοποιήθηκαν οι κυρώσεις σε βάρος των Ο.Τ.Α., δηλαδή η υποχρέωση αποζημίωσης των εργαζομένων, η ποινική και πειθαρχική τους ευθύνη ως εργοδότη και ο καταλογισμός των ποσών που καταβλήθηκαν στους εργαζόμενους.

Πρέπει να επισημανθεί ότι ο Έλληνας νομοθέτης προέβη σε αυτές τις «ευφάνταστες», ωστόσο, απαράδεκτες ρυθμίσεις, παρά το γεγονός ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο (Πρακτικά της 9ης γενικής συνεδρίασης της Ολομέλειας της 10-5-2017) ήδη είχε κρίνει ότι η αυτοδίκαιη παράταση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου στο τομέα της καθαριότητας των Ο.Τ.Α. έρχεται σε αντίθεση με την Οδηγία 1999/70/Ε.Κ., όπως ενσωματώθηκε στο Ελληνικό Δίκαιο.

Τούτο διότι επέρχεται ανεπίτρεπτη διαδοχικότητα συμβάσεων, χωρίς να τίθενται αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια προκειμένου να ελεγχθεί αν η ανανέωση των συμβάσεων αυτών ανταποκρίνεται πράγματι σε γνήσια ανάγκη, αν είναι πρόσφορη προς επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού και αν είναι αναγκαία προς τούτο, προεχόντως διότι ενέχει τον κίνδυνο κατάχρησης χρησιμοποίησης αυτού του είδους των συμβάσεων.

Επομένως, έχοντας γνώση της ως άνω απόφασης του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο Έλληνας νομοθέτης παραβίασε ευθέως, για μία ακόμα φορά, τη συμφωνία – πλαίσιο, δεδομένου ότι τελικώς στην προκειμένη περίπτωση δεν εφαρμόστηκε απολύτως κανένα «ισοδύναμο νομοθετικό μέτρο», για την πρόληψη της κατάχρησης, ικανό να τιμωρήσει δεόντως την καταχρηστική χρησιμοποίηση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου και να εξαλείψει τις συνέπειες της παραβίασης του δικαίου της Ένωσης.

Μετά τη λήξη και της τελευταίας παράτασης, ασκήθηκε αγωγή εναντίον του Δήμου ζητώντας να αναγνωρισθεί ότι οι εργαζόμενοι αυτοί κάλυπταν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, ότι οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου που είχαν συνάψει υπέκρυπταν μια σύμβαση αορίστου χρόνου και ως εκ τούτου είχε καταγγελθεί άκυρα η σύμβαση εργασίας τους.

Το Μονομελές Πρωτοδικείο Λασιθίου, απέστειλε στο ΔΕΕ ένα ιδιαίτερα εύστοχο και εμπεριστατωμένο προδικαστικό ερώτημα, ζητώντας να διευκρινίσει εάν στην έννοια των διαδοχικών συμβάσεων εντάσσονται και οι παρατάσεις των συμβάσεων που έγιναν αυτοδίκαια μέσω νόμου, χωρίς την έγγραφη σύναψη νέας σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου, αλλά την επέκταση της διάρκειας ήδη υφιστάμενης σύμβασης εργασίας, εάν η σύμφωνη με την συμφωνία – πλαίσιο ερμηνεία του εθνικού δικαίου και συγκεκριμένα της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 8 του ν. 2112/1920, ως προϋπάρχοντος, ισχύοντος και ισοδύναμου νομοθετικού μέτρου, επιβάλλει ο δικαστής να μπορεί να προβεί σε ορθό νομικό χαρακτηρισμό των διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου που συνάπτονται καταχρηστικά σε μία σύμβαση αορίστου χρόνου και τέλος εάν το άρθρο 103 παρ. 8 του Συντάγματος, ερμηνευμένο υπό το πνεύμα της συμφωνίας – πλαίσιο, θα πρέπει να επιτρέπει τον ορθό νομικό χαρακτηρισμό των διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου ως σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου.

Από τα ανωτέρω προδικαστικά ερωτήματα, φαίνεται ότι το αιτούν Δικαστήριο διαπίστωσε την ανεπάρκεια του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη της καταχρηστικής σύναψης συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου που δεν καλύπτει τους σκοπούς του Ενωσιακού Δικαίου, αφού η κατάχρηση συνεχίζεται, και μάλιστα με πρωτοβουλία του ίδιου του Έλληνα νομοθέτη, ο οποίος βρίσκει διάφορους τρόπους «αναδρομικά» να δικαιολογεί αυτές τις κανονικά παράνομες πρακτικές. Επιπλέον πήρε θέση, υποδεικνύοντας την εφαρμογή της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 8 του ν. 2112/1920, ως τη μόνη διέξοδο για την επίλυση του προβλήματος.

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσής με την με αριθμό C-760/2018 απόφασή του, απάντησε τελικώς ότι κατ’ ορθή ερμηνεία της συμφωνίας – πλαισίου η έννοια «διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου» καλύπτει και την αυτοδίκαιη παράταση των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου των εργαζομένων στον τομέα της καθαριότητας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία έλαβε χώρα δυνάμει ρητών εθνικών διατάξεων και παρά τη μη τήρηση του έγγραφου τύπου που προβλέπεται κατ’ αρχήν για τη σύναψη των διαδοχικών συμβάσεων εργασίας.

Επιπλέον, απεφάνθη ότι η συμφωνία – πλαίσιο έχει την έννοια ότι όταν έχει σημειωθεί καταχρηστική χρησιμοποίηση διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου, η υποχρέωση του αιτούντος δικαστηρίου να ερμηνεύσει και να εφαρμόσει, κατά το μέτρο του δυνατού, όλες τις κρίσιμες διατάξεις του εσωτερικού δικαίου κατά τρόπο ώστε να επιβληθεί η προσήκουσα κύρωση για την κατάχρηση και να εξαλειφθούν οι συνέπειες της παραβίασης του δικαίου της Ένωσης περιλαμβάνει την εκτίμηση του ζητήματος αν οι διατάξεις προγενέστερης και εισέτι ισχύουσας εθνικής ρύθμισης που επιτρέπει τη μετατροπή διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου μπορούν, ενδεχομένως, να εφαρμοστούν στο πλαίσιο της σύμφωνης αυτής ερμηνείας, μολονότι εθνικές διατάξεις συνταγματικής φύσης απαγορεύουν απολύτως τέτοια μετατροπή όσον αφορά τον δημόσιο τομέα.

Επομένως, πρόκειται για μία ιδιαίτερα σημαντική απόφαση, η οποία αναγνωρίζει ότι οι αυτοδίκαιες παρατάσεις των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων των Ο.Τ.Α. μέσω νομοθετικής παρέμβασης, εμπίπτουν στην έννοια των διαδοχικών συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου.

Άλλωστε, διαφορετική ερμηνεία θα διακύβευε την πρακτική αποτελεσματικότητα της συμφωνίας – πλαισίου και θα άφηνε περιθώρια καταχρηστικής χρησιμοποίησης τέτοιων σχέσεων εργασίας από τους εργοδότες για την κάλυψη των πάγιων και διαρκών αναγκών τους σε προσωπικό.

Επιπλέον, το Δ.Ε.Ε. προτρέπει ανοιχτά τον εθνικό δικαστή να εφαρμόσει στην προκειμένη περίπτωση τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 8 του ν. 2112/1920 και να χαρακτηρίσει ορθά τις αυτοδικαίως παρατεινόμενες συμβάσεις των εργαζομένων ως μια εξαρχής σύμβαση αορίστου χρόνου, παρά τις απαγορεύσεις του Συντάγματος.

Όσον αφορά στη σημασία του γεγονότος ότι το άρθρο 103 παρ. 8 του Συντάγματος (που απαγορεύει την μετατροπή των συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου σε σύμβαση αορίστου χρόνου) τροποποιήθηκε μετά την έναρξη ισχύος της επίμαχης Οδηγίας και πριν από τη λήξη της προθεσμίας ενσωμάτωσής της στο εθνικό δίκαιο, το Δ.Ε.Ε. υπενθυμίζει ότι μια Οδηγία παράγει έννομα αποτελέσματα έναντι του κράτους μέλους αποδέκτη και, συνεπώς, έναντι όλων των εθνικών αρχών, είτε κατόπιν της δημοσίευσής της είτε, ανάλογα με την περίπτωση, από την ημερομηνία της κοινοποίησής της.

Τέλος, αξίζει να τονισθεί ότι το Δ.Ε.Ε., στηλιτεύει εμμέσως την επιλογή του Ελληνικού Κράτους να αναθεωρήσει την επίμαχη διάταξη του Συντάγματος, πριν από τη λήξη της προθεσμίας ενσωμάτωσης, δεδομένου ότι όλα τα κράτη – μέλη στα οποία απευθύνεται η εν λόγω Οδηγία οφείλουν να απέχουν από τη θέσπιση διατάξεων ικανών να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο την επίτευξη του αποτελέσματος που επιδιώκει.

Ακόμη δε και όταν προβαίνουν σε αναθεώρηση  του Συντάγματος, οι αρχές των κρατών – μελών οφείλουν να εξασφαλίζουν την πλήρη αποτελεσματικότητα των διατάξεων του δικαίου της Ένωσης.

Η συγκεκριμένη απόφαση, δίνει ελπίδα στους ταλαιπωρημένους  συμβασιούχους που εργάστηκαν ή εργάζονται, υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρει η απόφαση του Δ.Ε.Ε., ενώ συμβάλει ούτως ώστε κάποια στιγμή να σταματήσει η παράνομη – πλην όμως πάγια τακτική της σύναψης διαδοχικών – ελαστικών, επισφαλών, αβέβαιων – συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου για την κάλυψη των πάγιων και διαρκών αναγκών του ελληνικού  Δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα.

Η Ελένη Χαφνάβη είναι δικηγόρος Ηρακλείου 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr