Γιάννης Πανούσης: Περί παλαιότερων εγκλημάτων και εγκληματιών λόγος

Βόμβα ποτέ δεν έσκασε,

μα γίναμε κομμάτια

Δ. Βέλλας, Αυτοψία

Έχει μεγάλη άνθιση τον τελευταίο καιρό η προβολή podcasts με εγκλήματα του χθες. Η αναδρομική δημοσιογραφική κι επιστημονικά τεκμηριωμένη περιγραφή παλαιότερων εγκλημάτων δεν συνιστά κάποιου είδους ‘τυμβωρυχία’, αλλά προσφέρει ένα συχνά ξεχασμένο πραγματολογικό υλικό [πρακτικά δίκης, αποφάσεις δικαστηρίων, μαρτυρίες κ.λπ.] στον σύγχρονο εγκληματολόγο για αναστοχασμό.

Επειδή στη χώρα που ζούμε ‘τα πάντα όλα’ είναι σχετικά, η αναφορά στα εγκλήματα ενός προηγούμενου αιώνα, μας δίνει την ευκαιρία να εντοπίσουμε τους κοινούς παρονομαστές της εγκληματογένεσης [βιολογικούς, ψυχολογικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς, οικονομικούς κ.λπ.],ώστε αφενός να έχουμε μία πλήρη εικόνα του πλαισίου τέλεσης [πρόσωπα, καταστάσεις, κίνητρα] και αφετέρου να αξιολογήσουμε με ψυχραιμία τα ενδεχόμενα λάθη διαχείρισης από τους θεσμούς της δικαιοσύνης.

Ας μου επιτραπεί, διατρέχοντας τις περιπτώσεις που αναφέρουν δημοσιογράφοι [όπως μ.ά. η Κατερίνα Μπακογιάννη,ο Νίκος Τσέφλιος, ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος και πολλοί άλλοι], αλλά και τις αντιδράσεις στο έγκλημα [από  τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα], όπως προκύπτουν από τα θεωρητικά συγγράμματα της [κάθε] εποχής, να διαπιστώσω:

-Οι περισσότεροι εγκληματίες έμοιαζαν θυμωμένοι, κουβαλούσανε τόνους μίσους και πάθους που τους εκτόνωναν στο έγκλημα

-Οι περισσότεροι νομοθέτες και ποινικολόγοι απαντούσαν στην παράλογη ή στην εκδικητική βία με αλυσιτελή καταστολή

-Οι περισσότεροι κοινωνιολόγοι υπεραπασχολούνταν με τον κοινωνικό χώρο [πόλη, ύπαιθρος] και υποβάθμιζαν το ρόλο της προσωπικότητας [δραστών και θυμάτων]

-Οι περισσότεροι ψυχολόγοι αποδίδανε τα πάντα σε εκρήξεις υποσυνείδητων ανικανοποίητων αναγκών κι επιθυμιών

-Οι περισσότεροι πολιτικοί κατηγορούσαν τους προηγούμενους και τους επόμενους για λαθεμένη αντεγκληματική πολιτική

-Οι περισσότεροι ιερείς ερμήνευαν την εγκληματικότητα ως  ηθική πτώση λόγω απομάκρυνσης από το Θεό

-Οι περισσότεροι διανοούμενοι αποδομούσαν, ιδίως μετά το δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, τη νεωτερικότητα δίνοντας άφεση αμαρτιών στην όποια χρήση της ελευθερίας του ατόμου

-Οι περισσότερες ελληνικές οικογένειες συγκαλύπτανε τα εγκλήματα των δικών τους

-Οι περισσότερες κοινωνικές ομάδες ανέμεναν έμφοβες το έγκλημα της επόμενης ημέρας

-Τα περισσότερα ΜΜΕ άλλοτε αποσιωπούσαν το έγκλημα [λόγω ιδιοτήτων δράστη/θύματος] κι άλλοτε τρομοκρατούσαν την κοινή γνώμη με ‘ματωμένες περιγραφές’

-Οι περισσότεροι εγκληματολόγοι στέκονταν αμήχανοι όχι τόσο στα συγκεκριμένα εγκλήματα,όσο στα νέα κοινωνικά δεδομένα

Επειδή κάθε έγκλημα έχει το δικό του ‘κωδικό ερμηνείας’ και κανένα δεν είναι εντελώς ίδιο με κάποιο άλλο, τα podcasts, πέραν της κάλυψης των ιστορικών γεγονότων, μας ωθούν όχι μόνο να καταδικάσουμε το έγκλημα, αλλά και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την ψυχική διεργασία του περάσματος στην πράξη από τον εγκληματία του τότε [χωρίς υποχρεωτικά να τον συγκρίνουμε με το σημερινό].

ΥΓ.

’Μετά το έγκλημα

οι δολοφόνοι έχουν 

τα πιο αθώα μάτια’

[Γιάννης Βαρβέρης, Τα μάτια του δολοφόνου]

* Του Γιάννη Πανούση, ομότιμου καθηγητή Εγκληματολογίας

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr