Γρηγόρης Ζ. Πεπόνης: Εφαρμοστική συνέπεια

Οι ποινικοί νόμοι θεσπίζονται, ψηφίζονται και τίθενται σε ισχύ για να εφαρμόζονται καθολικώς, αδιακρίτως και με συνέπεια έναντι πάντων, προκειμένου να προσδιορίζουν, να οριοθετούν και να αντιμετωπίζουν τελεσφόρως έκνομες και αντικοινωνικές δραστηριότητες και εκτροπές.

Δεν υπάρχουν απλώς για να παρέχουν αενάως και στο διηνεκές την δυνατότητα τροποποίησής τους, ως δήθεν «άλλοθι» της μη ή της πλημμελούς εφαρμογής τους.

Ούτε νοείται η πιστοποίηση της παράβασής τους να προσομοιάζει, κατ’ ουσίαν, με συμμετοχή σε λαχειοφόρο αγορά ατυχίας για τον δράστη-παραβάτη, αφού προφανέστατα έτσι ατονεί, εξασθενεί, υποβαθμίζεται, αλλοιώνεται και εκφυλίζεται η δυναμική του περιεχομένου τους και ο σκοπός που αυτοί επιδιώκουν.

Δεν ευθύνεται ο ισχύσας μέχρι σήμερα και ήδη για πολλοστή φορά επανατροποποιηθείς νόμος περί όπλων, για την διαμορφωμένη στο νησί της Κρήτης συναφή κατάσταση.

Αποτελεί κοινόν τόπο το ότι αυτός (N.2168\1993), ήδη (με τον Ν.5256\8.12.2025) επανατροποποιηθείς και συμπληρωθείς μετά και την προτελευταία εντός του 2025 τροποποίησή του με τον νόμο 5187\21.3.2025, χαρακτηριζόταν από πληρότητα και επάρκεια προβλέψεων και ρυθμίσεων, ενώ βελτιωτικές λεπτομέρειες που ενδεχομένως διέφευγαν του κανονιστικού του πλαισίου και του ρυθμιστικού του πεδίου, ουδεμίαν ουσιαστική σχέση είχαν με την αποτελεσματικότητά του.

Άλλο αναποτελεσματικότητα και άλλο ουσιαστική αχρησία ενός νόμου.

Και σίγουρα η τελευταία, είτε στην υπερθετική και απόλυτη μορφή της είτε στην συνηθέστερη παρ΄ ημίν επιλεκτική νομοθετική εφαρμογή, δεν μπορεί να αποτελέσει και να αναδειχθεί σε κριτήριο ελλειμματικότητας μιας νομοθετικής ρύθμισης και αναντιστοιχίας αυτής προς τις συντρέχουσες και ισχύουσες πραγματικές συνθήκες.

Με αβέβαιη εξ άλλου και αμήχανη (αν όχι προσχηματική και προφασιστική) κίνηση φαίνεται, μάλλον, να μοιάζει η αρχικώς αναγγελθείσα (ήδη πραγματοποιηθείσα) και στην αιματηρή «υπόθεση των Βοριζίων» πεπατημένη της αυστηροποίησης των ποινικών κυρώσεων του οικείου νόμου.

Και βέβαια δεν αποτελεί η συγκεκριμένη «αυστηροποίηση» ούτε καν βήμα, πολλώ δε μάλλον τέτοιο προς την ορθή κατεύθυνση.

Δεν είναι αυτή που έλλειπε. Ούτε και λείπει ή θα λείψει η επόμενη ομοία, που με το πρώτο συμβάν θα περιμένει στην γωνία.

Δεν συνιστούσαν πρόβλημα και δεν αποτελούσαν αιτία της έκτασης του φαινομένου της παράνομης οπλοκατοχής, οπλοφορίας και οπλοχρησίας στην Κρήτη οι δήθεν επιεικείς προβλέψεις και η υποτιθέμενη επιείκεια του προϋφισταμένου και ισχύσαντος συναφώς νομικού «οπλοστασίου».

Το τελευταίο, καίτοι ισχυρό και αναμφισβήτητης πληρότητας, «καθηύδε» και «ληθαργούσε», «βορά» στον βωμό των εκπτώσεων και της αδράνειας, σε υπόβαθρο συνειδητών επιλογών και αναλόγων ανοχών κατά την εφαρμογή του και, πάντα, κατά  λογική προσέγγιση και εκτίμηση των πραγμάτων, τουλάχιστον.

Η όλη διαμορφωμένη πραγματικότητα δεν περιποιεί τιμή στις διωκτικές και στις εποπτικές της δίωξης του εγκλήματος υπηρεσίες και αρχές. Αντιθέτως και κατ’ ελάχιστον συνιστά πραγματικό όνειδος, έστω και στην περίπτωση που υπάρχουν και δρουν παρεμβατικώς και ανασταλτικώς εξωγενή προς αυτές «συστήματα» και συναφείς καταστάσεις, όπως εμμέσως και υπαινικτικώς (αν όχι ρητώς και ευθέως) γίνεται λόγος στην δημόσια σφαίρα.

Το θυμόσοφο «γάτα στο σακί ποντικούς δεν πιάνει» ουδέν δικαιολογεί ή πειστικώς και κοινώς παραδεκτά εξηγεί εν προκειμένω, αναφορικά με τις παραπάνω διωκτικές υπηρεσίες και εποπτικές αρχές, που όλως αυτονοήτως δεν μπορεί παρά μόνο από το «σακί» της νομιμότητας να περιβάλλονται και να οριοθετούνται.

Πέραν της διατυπούμενης και θεσμικώς, κάθε φορά, εκπεφρασμένης νομοθετικής βούλησης, παρέλκει και είναι αδιάφορη γι’ αυτές τις διωκτικές υπηρεσίες και εποπτικές αρχές κάθε ενδεχομένως άλλη παρακωλυτική εξωθεσμική ή παραθεσμική άτυπη θέληση, παράκληση, υπόδειξη, επιθυμία ή σκοπιμότητα.

Ούτε μπορεί, ούτε νοείται να υποκατασταθεί η αυτεπάγγελτη ενέργεια και τα αντανακλαστικά που αυτή διαμορφώνει και ενεργοποιεί από το «ό,τι μας καταγγελθεί ή εκ τύχης προκύψει και πιστοποιηθεί», αφού κάτι τέτοιο πόρρω απέχει των όσων υπαγορεύει και επιβάλλει η υπηρεσιακή αποστολή και το συναφές καθήκον.

Δεν παραγνωρίζεται, βεβαίως, η συνθετότητα του προβλήματος και η περί αυτό διαμορφωμένη ιδιαίτερη και ιδιόμορφη κατάσταση.

Και σαφώς το πρόβλημα, ως προς την πληρέστερη και εις βάθος αντιμετώπισή του, δεν είναι μόνον ζήτημα αστυνομικό και τέτοιο των διωκτικών αρχών γενικότερα.

Συναπαιτείται καθολική κοινωνική εγρήγορση και συναφής γενικής φύσεως ευαισθητοποίηση, που βαθμιαία και σταδιακά θα οδηγήσει σε αλλαγή εγκατεστημένης και ριζωμένης, σε βάθος χρόνου, κουλτούρας και κρατούσας νοοτροπίας.

Μόνο που το τελευταίο απαιτεί ευλόγως τον αναγκαίο χρόνο του με επίμονη συστηματική προσπάθεια και προϋποθέτει ανυπερθέτως και ως όρον «εκ των ων ουκ άνευ» την υποστηρικτική δύναμη του καθημερινού ζωντανού παραδείγματος των αρμοδίων αρχών, που θα αγνοεί τις ενδεχόμενα αντιθέτως άδουσες «σειρήνες», που άλλες σκοπιμότητες και άλλα κόστη υπολογίζουν και προτάσσουν, ως προς τα οποία δεν είναι τελευταίως άμοιρος και σιωπηρός ο αρθρούμενος και διατυπούμενος δημόσιος λόγος.

Ως προς τον τελευταίο και το τεστάρισμα του περιεχομένου του δεν θα ήταν, ίσως, άστοχο να επιστρατεύσει και εμπιστευθεί ο καθένας και την διαίσθησή του.

Πολλές φορές έχει το χάρισμα να μας οδηγεί στην ορθή διάγνωση και αντίληψη πραγμάτων και καταστάσεων που ενώ συμβαίνουν, δεν φαίνονται.

Βεβαίως, και στο παρελθόν υπήρξαν  και απασχόλησαν εντόνως την κοινή γνώμη περιστατικά ανάλογα ή οξύτερα της πρόσφατης υπόθεσης στα Βορίζια, με θύματα μάλιστα ακραίας αιματηρής ένοπλης βίας και αστυνομικούς εν ώρα υπηρεσίας.

Περίσσευαν και τότε δηλώσεις και εξαγγελίες αρμοδίων, για να φθάσουμε στην τελευταία, επί του αυτού, πολλοστή κατά σειρά (επαν)εξαγγελία (χαρακτηριστικό άρθρο του Βασίλη Λαμπρόπουλου, στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 10.11.2025: «Βορίζια: Σαράντα χρόνια η Πολιτεία ρίχνει “μπαλοθιές”. Για έβδομη φορά ανακοινώνονται μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν η παράνομη οπλοκατοχή-οπλοχρησία, οι εγκληματικές οργανώσεις και οι τουλάχιστον 300 ενεργές βεντέτες στην Κρήτη»).

Ωστόσο,  «τα πολλά λόγια είναι φτώχεια» και, αν μη τι άλλο και κατ’ ελάχιστον, δείχνουν  απερισκεψία και μη ορθή αντιμετώπιση μιας κατάστασης.

«Έκαστος εφ’ ω ετάχθη», όμως.

Ο καθένας πρέπει να υπηρετεί τον θεσμικό του ρόλο και να ανταποκρίνεται στο υπηρεσιακό του καθήκον, εκπληρώνοντας την θεσμική και κοινωνική αποστολή που νομίμως του έχει ανατεθεί.

Στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και εν σχέσει με τους ποινικούς νόμους η πολιτική και πολιτειακή βούληση εκφράζεται (θετικώς ή αρνητικώς) ευθέως, ρητώς και επισήμως με την νομοθετική λειτουργία και μόνον.

Νόμος ποινικός μη εφαρμοζόμενος ή που εφαρμόζεται πλημμελώς στην πράξη βαρύνει, κατά τούτο, τους εντεταλμένους θεσμικώς την εφαρμογή του και μόνον αυτούς.

Πολλώ μάλλον επί φαινομένων και καταστάσεων βαθιάς και εκτεταμένης παρανομίας, παραπέμπουσας στο θυμόσοφο «ο κόσμος το’ χει τούμπανο κι εμείς κρυφό καμάρι».

Γιατί δεν έχει εκλείψει, σίγουρα, ο θεμελιώδης χαρακτήρας της σχέσης μεταξύ των υπηρεσιών ασφαλείας και των πληροφοριών, ούτε έχουν παύσει οι τελευταίες να αποτελούν καίριο και βασικό λειτουργικό εργαλείο για τις πρώτες.

Υπαινικτικές (στην καλύτερη και πλέον ήπια περίπτωση), ως προς το ζήτημα, αποστροφές του συναφούς δημόσιου λόγου  για άτυπες διαχρονικές επιτρεπτικές ανοχές και εξακολουθητικές σιωπηρές και υποστηρικτικές αδράνειες της ελληνικής πολιτείας μπορεί μεν να εξηγούν με ικανή ενάργεια το φαινόμενο και την έκτασή του, ουδέν όμως δικαιολογούν και για κανέναν δεν μπορεί να λειτουργούν ως «άλλοθι».

Αντιθέτως, επισημαίνουν, επιτονίζουν και υπογραμμίζουν το αυτονόητο και κοινότοπον της οφειλόμενης υπευθυνότητας και συνέπειας κατά το στάδιο της εφαρμογής του ποινικού νόμου.

Και μετά, συνεπώς, τον προστεθέντα νέον «κρίκο» στην μακρά και φθαρμένη από την πολυχρησία «αλυσίδα» των γνωστών τετριμμένων «αυστηροποιήσεων», είναι πρόδηλον ότι η έμπρακτη εφαρμοστική συνέπεια των θεσπισμένων εξακολουθεί αποτελούσα το μεγάλο ζητούμενο.

*Του Γρηγόρη Ζ. Πεπόνη, Αντεισαγγελέως Αρείου Πάγου ε. τ.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr