Ηλίας Κλάππας: Το κατοχικό δάνειο και οι γερμανικές αποζημιώσεις είναι νομικό και πολιτικό ζήτημα της επικαιρότητας

1        Η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου όπως και των πολεμικών επανορθώσεων και αποζημιώσεων από τη γερμανική κατοχή δεν είναι ζήτημα που αφορά το παρελθόν. Είναι μείζονα πρόκληση του παρόντος και μάχη για το μέλλον μας.

Δεν είναι ζήτημα αποκλειστικά οικονομικό ούτε αποκλειστικά ιστορικό. Έρχεται μεν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως αποτέλεσμα των θηριωδιών της ναζιστικής κατοχής, αλλά πρωτίστως είναι ζήτημα δικαιοσύνης για τον ελληνικό λαό, νομιμότητας για τη διεθνή κοινότητα και αξιοπρέπειας για την ελληνική πολιτεία.

Είναι χρέος ανεξόφλητο της Γερμανίας προς την Ελλάδα, αλλά και των ελληνικών Κυβερνήσεων προς τη χώρα και τον ελληνικό λαό.

2        Ο όρος «γερμανικές οφειλές» αποδίδει περιεκτικά τις αξιώσεις της χώρας προς αποκατάσταση, οι οποίες εντάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες:

2.1  Αποπληρωμή κατοχικού δανείου

2.2 Πολεμικές επανορθώσεις για τις καταστροφές σε υποδομές και εγκαταστάσεις, πλουτοπαραγωγικές πηγές, φυσικό περιβάλλον, στρατιωτικό υλικό, πλοία κλπ.

2.3  Πολεμικές αποζημιώσεις για τα θύματα και τις οικογένειές τους (λόγω θανάτωσης και τραυματισμών, για εγκλεισμούς σε στρατόπεδα, φυλακίσεις, αρπαγές και καταστροφές περιουσιών κλπ.).

2.4 Επιστροφή κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών και εκκλησιαστικών κειμηλίων.

3        Ο Δικηγορικός Σύλλογος Πειραιά ανταποκρινόμενος στον θεσμικό ρόλο που αναγνωρίζει η Πολιτεία στους Δικηγορικούς Συλλόγους να παρεμβαίνουν σε ζητήματα ευρύτερου εθνικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος, ανέλαβε την πρωτοβουλία και διοργάνωσε την 1^η-6-2024 στην πόλη του Πειραιά και σε συνεργασία με τον Δήμο Πειραιά και τον Δήμαρχο Γιάννη Μώραλη, ένα Πανελλήνιο Συνέδριο για το επίκαιρο θέμα των γερμανικών οφειλών, το οποίο έχει ιδιαίτερο εθνικό, κοινωνικό και οικονομικό ενδιαφέρον.

4        Η φετινή χρονιά επιλέχθηκε επειδή το 2024 συμπληρώνονται 80 χρόνια από την απελευθέρωση της χώρας από τη ναζιστική κατοχή και, παρόλα αυτά, το ζήτημα παραμένει χαίνουσα πληγή στο σώμα και τη μνήμη της χώρας. Ο ακριβής δε χρόνος της εκδήλωσης προσδιορίστηκε ώστε να ενταχθεί στις εκδηλώσεις μνήμης για τη θλιβερή επέτειο στις 10-6-2024 των 80 ετών από τη σφαγή του Διστόμου.

5        Στο ερώτημα γιατί επιλέχθηκε ως τόπος της εκδήλωσης ο Πειραιάς μπορούν να ειπωθούν τα εξής.

Καταρχήν, γιατί ο Πειραιάς μαρτύρησε κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής και πλήρωσε μεγάλο φόρο αίματος, ενώ σε όλους είναι γνωστή η τεράστια σημασία της Μάχης της Ηλεκτρικής (ΔΕΗ Κερατσινίου) που νικηφόρα έδωσε τον Οκτώβριο 1943 ο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ για να προστατεύσει από την καταστροφική επίθεση των οπισθοχωρούντων Γερμανών μία τεράστιας σημασίας ενεργειακή υποδομή για όλη την Αττική.

Επιπλέον, γιατί στον Πειραιά υπάρχει η μαρτυρική Νίκαια, με το Μπλόκο της Κοκκινιάς του Αυγούστου 1944, τις θηριωδίες των Γερμανών και των συνεργατών τους και το μεγάλο αντιστασιακό κίνημα ενάντια στον κατακτητή.

Γιατί, επιπρόσθετα, από τον Πειραιά ξεκίνησε η προσπάθεια δημιουργίας του Δικτύου μαρτυρικών πόλεων και χωριών. Συγκεκριμένα, το 1992, δύο χρόνια μετά την Συνθήκη 2+4 της Μόσχας και την επανένωση της Γερμανίας, διοργανώθηκε στη Δραπετσώνα το πρώτο συνέδριο για τις γερμανικές οφειλές με πρωτοβουλία του τότε Δημάρχου Πειραιά Στέλιου Λογοθέτη και με τη σύμπραξη των Δήμων Δραπετσώνας (με Δήμαρχο τον Κώστα Χρονόπουλο), Καισαριανής (με Δήμαρχο τον Θανάση Μπαρτζώκα), Νίκαιας (με δήμαρχο την Βέρα Νικολαΐδου) και την υποστήριξη του Δημάρχου Αργυρούπολης Τάκη Ευσταθιάδη, ως εκπροσώπου της ΚΕΔΚΕ. Συνεχιστής του αγώνα των εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπήρξε ο εξαίρετος δικηγόρος και ιστορικός Νομάρχης Βοιωτίας Γιάννης Σταμούλης που ανέδειξε το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων στη νομική και δικαστική του διάσταση.

Επίσης, από βουλευτές Πειραιά (τον Αντώνη Ντεντιδάκη και τον Γιάννη Διαμαντίδη) συνυπογράφηκε (μαζί με Ε.Γιαννόπουλο, Δ.Τσοβόλα και Κ.Παπούλια) και κατατέθηκε η πρώτη επερώτηση στην Ελληνική Βουλή, στις 11 Μαρτίου 1991, προς τον Υπουργό Εξωτερικών «για τις ενέργειες της Κυβέρνησης προκειμένου να αποδοθούν οι πολεμικές αποζημιώσεις από τη Γερμανία».

6        Ωστόσο, υπάρχει και ένας ακόμη σπουδαίος λόγος γιατί το συνέδριο έγινε στον Πειραιά και στην Αττική. Γιατί θέλαμε να διαλύσουμε την παρανόηση που υπάρχει ότι το ζήτημα των γερμανικών οφειλών αφορά μόνο τις μαρτυρικές πόλεις και χωριά. Όχι. Το συνέδριο αυτό έγινε στην Αττική, στο διοικητικό κέντρο της χώρας, ακριβώς γιατί το θέμα των γερμανικών οφειλών αφορά όλους τους κατοίκους της χώρας, αφορά όλη την Ελλάδα.

7        Το Συνέδριο απέκτησε Πανελλήνιο χαρακτήρα και έγινε τόπος συνάντησης φορέων και προσώπων που έχουν γράψει τη δική τους ιστορία σε αυτόν τον πολυετή αγώνα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών.

Στο Συνέδριο εισηγήθηκαν, μεταξύ άλλων, ο τ.Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο ομ.Καθηγητής Αντώνης Μπρεδήμας που πήρε μέρος στη δίκη που έγινε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το 2012, ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης Πρόεδρος της Διακομματικής Επιτροπής της Βουλής που εξέδωσε το πόρισμα του Ιουνίου του 2016, το οποίο υιοθέτησε ομόφωνα η ελληνική Βουλή τον Απρίλιο 2019 και αποτελεί πολύτιμο οδηγό στον αγώνα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών και δεν πρέπει να ξεχαστεί.

dikastiko.gr

Στο Συνέδριο συμμετείχαν ως συνδιοργανωτές το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (ΕΣΔΟΓΕ) που ίδρυσε ο Μανώλης Γλέζος το 2000 και εκπροσωπήθηκε από τους Συγγραμματείς Αριστομένη Συγγελάκη και Δημήτρη Αλευρομάγειρο, Αντιστράτηγο ε.α., η Πανελλήνια Ένωση Δικηγόρων για τις γερμανικές αποζημιώσεις, η Ομάδα Δράσης Γερμανών Νομικών «Αμβούργο-Δίστομο» και το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο  2000, περιλαμβάνει πόλεις και χωριά που έχουν αναγνωριστεί με Προεδρικό Διάταγμα ότι υπέστησαν στην Κατοχή μαζικές εκτελέσεις κατοίκων και καταστροφές και  εκπροσωπήθηκε  από τον Δήμαρχο Καλαβρύτων και Πρόεδρο του Δικτύου Θανάση Παπαδόπουλο, τον Δήμαρχο Διστόμου Γιάννη Σταθά και τον Δήμαρχο Βιάννου Παύλο Μπαριτάκη. Συνδιοργανωτές, επίσης, υπήρξαν οι αντίστοιχοι των ανωτέρω Δήμων Δικηγορικοί Σύλλογοι και, συγκεκριμένα ο Δικηγορικός Σύλλογος Καλαβρύτων (Πρόεδρος Ανδρέας Οικονόμου), ο Δικηγορικός Σύλλογος Λειβαδιάς (Πρόεδρος Βασίλης Δαλαμάγκας) και ο Δικηγορικός Σύλλογος Ηρακλείου (Πρόεδρος Νίκος Λογοθέτης).

8        Στο οπισθόφυλλο του τυπωμένου προγράμματος του Συνεδρίου περιλήφθηκε ο χάρτης της χώρας που η ίδια η Ελλάδα έδωσε επίσημα στον ΟΗΕ το 1945 και περιλαμβάνει με κόκκινες κουκίδες τις «καταστραφείσες πόλεις και χωριά συνεπεία του πολέμου». Το πρωτότυπο του χάρτη βρίσκεται στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Αν διατρέξει κανείς τον χάρτη αυτόν από τη Μακεδονία και τη Θράκη, την  Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα ως την Πελοπόννησο και την Κρήτη και από τα Επτάνησα ως τα νησιά του Αιγαίου, θα μετρήσει πάνω από 1.770 κόκκινες κουκίδες στο χάρτη, πληγές στο σώμα της χώρας.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι το ζήτημα των γερμανικών οφειλών για τις ναζιστικές θηριωδίες κατά τη διάρκεια της Κατοχής αφορά όλους τους Έλληνες, αφορά όλους μας.

9        Το Συνέδριο για τις γερμανικές οφειλές στον Πειραιά δεν ήταν μία  επετειακή εκδήλωση. Ήταν ένα Συνέδριο στο οποίο δόθηκε ο λόγος σε νομικούς  και εκπροσώπους της Αυτοδιοίκησης και φορέων που διακρίνονται στον αγώνα διεκδίκησης των Γερμανικών οφειλών, αναζητήθηκαν νομικές λύσεις και εκφράστηκε η αντίσταση όλων στη σιωπή, τη λήθη και την απαξίωση αυτού του τόσο σημαντικού προβλήματος.

dikastiko.gr

10     Οι αξιώσεις της Ελλάδας προς τη Γερμανία, από τις οποίες ουδέποτε η χώρα μας παραιτήθηκε, δεν έχουν υποπέσει σε παραγραφή, είναι πάντα νομικώς ενεργές  και δικαστικώς επιδιώξιμες.

11     Η Γερμανία μέχρι την επανένωσή της το 1990 είχε επιλέξει την οδό των αναβολών για τον οριστικό γενικό διακανονισμό των οφειλών της,  γεγονός που αποτυπώθηκε νομικά στη Συμφωνία του Λονδίνου το 1953. Μετά την Συνθήκη της Μόσχας του 1990 για τη γερμανική ενοποίηση, η οποία έχει αναγνωριστεί ως Συνθήκη Ειρήνης κι ας μην φέρει τυπικά τον χαρακτηρισμό αυτό, η γερμανική πλευρά έχει ακολουθήσει την οδό των καθυστερήσεων, αποβλέποντας ενδεχομένως στην αλλαγή της πολιτική ατζέντας και, ταυτόχρονα,  στη «βιολογική παραγραφή» των αξιώσεων, καθώς όπως ανέφερε και ο Δήμαρχος Καλαβρύτων στο Συνέδριο «έχει ήδη φύγει η πρώτη γενιά από το Ολοκαύτωμα, έχουν φύγει οι χήρες και τα ορφανά των θυμάτων και πλησιάζει η ώρα να φύγει και η δεύτερη γενιά και ακόμη το πρόβλημα λιμνάζει»

Δεν αρκεί μία απλή συγγνώμη από την πλευρά της Γερμανίας για να σβήσει το παρελθόν ούτε βεβαίως χειρονομίες κατευνασμού. Η συγγνώμη για να είναι αληθινή πρέπει να είναι έμπρακτη και σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο.

12     Το κρίσιμο είναι τι κάνει η χώρα μας. Το κατοχικό δάνειο και, ευρύτερα, οι γερμανικές οφειλές είναι σημαντικό ζήτημα της επικαιρότητας και δεν πρέπει να παραπέμπεται στις καλένδες.

Άλλωστε, το ζήτημα των πολεμικών αποζημιώσεων γενικότερα έχει επανέλθει στη διεθνή επικαιρότητα και λόγω των εν εξελίξει πολεμικών συγκρούσεων στην Ανατολική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή.

Η Ελλάδα έχει ισχυρή νομική βάση για τη διεκδίκηση της επιστροφής του κατοχικού δανείου και τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.

Χρειάζεται, ωστόσο, στέρεη πολιτική βούληση από την πολιτειακή και πολιτική ηγεσία του τόπου για την επίλυση του ζητήματος αυτού. Οφείλει η ελληνική κυβέρνηση και τα ελληνικά κόμματα να τοποθετηθούν καθαρά και  να ενσωματώσουν στην κυβερνητική και πολιτική τους δράση, αντίστοιχα, τα συμπεράσματα του ομόφωνου Ψηφίσματος της Ελληνικής Βουλής της 17^ης Απριλίου 2019 διεκδικώντας σθεναρά και αποφασιστικά τις γερμανικές οφειλές.

*Ηλίας Κλάππας, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr