Κωνσταντίνος Χ. Γώγος: Λύση συμφώνου συμβίωσης (Τρόποι – Υποχρεώσεις – Διαδικασία)

Το σύμφωνο συμβίωσης, ως θεσμός κατοχυρωμένος με τον Ν. 4356/2015, συνιστά έναν εναλλακτικό τύπο ένωσης δύο προσώπων, παρέχοντας νομική αναγνώριση στη συμβίωσή τους. Παρότι δεν αποτελεί γάμο, παράγει έννομα αποτελέσματα ανάλογης ισχύος, ιδίως ως προς την περιουσιακή, ασφαλιστική και κληρονομική σχέση των μερών.

1. Νομικό Πλαίσιο

Η λύση του συμφώνου συμβίωσης ρυθμίζεται ρητά στα άρθρα 3 και 9 του Ν. 4356/2015. Ο νόμος προβλέπει τρεις τρόπους λύσης του συμφώνου:

1.1. Με κοινή δήλωση ενώπιον Συμβολαιογράφου (άρθρο 3 παρ. 1)

Η συνηθέστερη μέθοδος. Τα μέρη δηλώνουν από κοινού τη βούλησή τους για λύση με συμβολαιογραφικό έγγραφο, το οποίο κατατίθεται στο Ληξιαρχείο του τόπου κατάρτισης του συμφώνου.

1.2. Με μονομερή δήλωση (άρθρο 3 παρ. 2)

Ένα εκ των μερών μπορεί να προβεί σε μονομερή συμβολαιογραφική δήλωση λύσης. Στην περίπτωση αυτή:

• Η δήλωση επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στο έτερο μέρος, και
• Υφίσταται υποχρέωση λήξης του συμφώνου 30 ημέρες μετά την επίδοση.

Αυτή η δυνατότητα αντανακλά την ιδιαιτερότητα του συμφώνου ως συμβατικής ένωσης, την οποία κάθε μέρος μπορεί να παύσει μονομερώς, σε αντίθεση με τη λύση του γάμου, που απαιτεί δικαστική κρίση.

1.3. Λόγω γάμου ή θανάτου (άρθρο 3 παρ. 3)

Το σύμφωνο λύεται αυτοδικαίως:

• Αν τα μέρη τελέσουν μεταξύ τους γάμο, ή
• Αν οποιοδήποτε μέρος αποβιώσει.

Η λύση καταχωρίζεται ληξιαρχικά αυτεπάγγελτα ή με κοινοποίηση του σχετικού γεγονότος.

2. Διαδικασία.

2.1. Ληξιαρχική καταχώριση

Η λύση, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να δηλώνεται στον Ληξίαρχο του τόπου κατάρτισης του συμφώνου συμβίωσης. Η δήλωση συνιστά αναγκαίο όρο για την παραγωγή έννομων συνεπειών έναντι τρίτων.

2.2. Συνέπειες της λύσης

• Ανατροπή του τεκμηρίου πατρότητας (άρθρο 9 Ν. 4356/2015): εφόσον η λύση επέλθει πριν την παρέλευση 300 ημερών από τη γέννηση τέκνου, δεν ισχύει το τεκμήριο ότι πατέρας είναι ο σύμβιος.
• Λήξη περιουσιακής συμβίωσης: Αν υφίσταται συμφωνία περί συμμετοχής στα αποκτήματα (παρ. 1 άρθρο 9), αυτή παύει να ισχύει από τη στιγμή της λύσης.
• Αναστολή δικαιωμάτων συμβίωσης: π.χ. κοινωνικά, ασφαλιστικά, κληρονομικά.

2.3. Διαφορές με το διαζύγιο

Η λύση συμφώνου συμβίωσης:

• Δεν απαιτεί δικαστική απόφαση (εκτός αν υπάρχουν διαφορές επί περιουσιακών ή επιμέλειας τέκνων).
• Δεν εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις του ΚΠολΔ περί αμοιβαίου ή κατ’ αντιδικία διαζυγίου.
• Είναι απλή και άμεση, αντανακλώντας τη βούληση του νομοθέτη να προσδώσει ελαστικότητα στον θεσμό.

3. Ιδιαιτερότητες – Ερμηνευτικά Ζητήματα

3.1. Ανενεργό σύμφωνο – Λήξη χωρίς τυπική λύση

Σε περιπτώσεις που τα μέρη έχουν απομακρυνθεί de facto, αλλά δεν λύουν το σύμφωνο, προκύπτει νομική αβεβαιότητα, ειδικά ως προς:

• Δικαιώματα κληρονομικά ή ασφαλιστικά,
• Αποδοχή τεκμηρίων συγγένειας.

Το σύμφωνο παραμένει ενεργό μέχρι την επίσημη λήξη του, ανεξαρτήτως ουσιαστικής διάστασης.

3.2. Τέκνα και επιμέλεια

Η λύση του συμφώνου δεν επιφέρει αυτομάτως ρύθμιση επιμέλειας ή επικοινωνίας με τέκνα. Απαιτείται προσφυγή στα δικαστήρια κατά τα άρθρα του ΑΚ για γονική μέριμνα (άρθρα 1510 επ.).

4. Συμπεράσματα.

Η λύση του συμφώνου συμβίωσης, ως πράξη βουλητικής ελευθερίας, ενσωματώνει την αρχή της αυτονομίας της ιδιωτικής βούλησης και διατηρεί την ευελιξία που το διαφοροποιεί από τον γάμο. Ωστόσο, η απουσία δικαστικής εποπτείας στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να επιφέρει ελλείψεις προστασίας, κυρίως σε περιπτώσεις τέκνων ή ανισοτήτων στην περιουσιακή κατανομή.

*Κωνσταντίνος Χ. Γώγος , Δικηγόρος Αθηνών, Διαχειριστής νομικής ιστοσελίδας thegreeklawyer.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr