Κωνσταντίνος Δούβλης: Το έγκλημα είναι ένα, η αντιμετώπισή του ας είναι μία

Για όσους μου κάνουν την τιμή να με διαβάζουν, δεν είναι μυστικό ότι με εκφράζει το δόγμα «Νόμος και Τάξη». Ως γνήσιος δεξιός, είμαι υπερήφανος που εμφορούμαι από τις αρχές της ευνομίας και της ευταξίας· αρχές που τόσο έντονα λοιδορήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια μέσα στη νεφελοκουλτούρα της Αριστεράς, η οποία, παρότι έχει ηττηθεί πολλάκις και σε όλα τα κοινωνικά και πολιτικά μέτωπα, αφέθηκε από το ενοχικό Αστικό Κράτος να κυριαρχήσει ιδεολογικά.

Ως επιστήμονας, υποστηρίζω επίσης την έννοια της καταστολής, διότι θεωρώ ότι το Κράτος είναι ο μεγαλύτερος «παιδαγωγός» και διαμορφώνει συνειδήσεις και συμπεριφορές δια των πράξεων ή των παραλείψεών του.

Ένα Κράτος που αστυνομεύει ουσιαστικά και καταστέλλει τις παράνομες συμπεριφορές εκπαιδεύει ταυτόχρονα τους πολίτες να αντιλαμβάνονται τι είναι σοβαρό και τι όχι, στο πλαίσιο αυτού που κάποτε υπερήφανα ονομάζαμε «δημόσια Τάξη» – όρος που σήμερα, ανεξήγητα, αποφεύγουμε.

Κάνω αυτή την εισαγωγή διότι βρίσκεται σε ευθεία αντίθεση με το πνεύμα του παρόντος άρθρου. Κάποιος θα περίμενε ότι θα σταθώ αναφανδόν υπέρ της εξαγγελίας του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη για τη δημιουργία ενός επιχειρησιακού βραχίονα του «Ελληνικού FBI» (άλλος ένας αδόκιμος όρος…), με αποστολή την αστυνόμευση των καταυλισμών Ρομά ανά την επικράτεια. Καταυλισμών που είναι ευρύτερα γνωστοί ως άντρα παρανομίας και άσυλα σκληρών ποινικών — και δεν μιλούμε μόνο για Ρομά.

Θεωρώ ότι, ενώ η συγκεκριμένη εξαγγελία έγινε με τις καλύτερες προθέσεις, δεν θα πετύχει τον στόχο της και δημιουργεί περισσότερα ζητήματα από αυτά που πιθανόν θα επιλύσει.

Ας ξεκινήσουμε από τα θετικά. Μόνο η πρόθεση της κυβέρνησης να ασχοληθεί με ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, που επί δεκαετίες θεωρούνταν «καυτή πατάτα» και κανείς δεν τολμούσε να αγγίξει, δεν μπορεί παρά να της πιστωθεί. Η παραβατικότητα στους καταυλισμούς των Ρομά δεν αποτελεί ούτε κοινωνικό ούτε ρατσιστικό στερεότυπο· επιβεβαιώνεται όχι μόνο από την κοινή αίσθηση της κοινωνίας, αλλά και από τα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ. και της Δικαιοσύνης. Πρόκειται για πρόβλημα με πολλές πτυχές και γενεσιουργές αιτίες. Ωστόσο, η δουλειά της Αστυνομίας είναι να καταστέλλει την παρανομία, όχι να προβαίνει σε κοινωνιολογικές αναλύσεις. Με αυτό λοιπόν αποφάσισε να ασχοληθεί επιτέλους η κυβέρνηση, και μπράβο της.

Η επόμενη θετική πτυχή είναι ότι η υπηρεσία θα είναι ένστολη. Η αστυνομία δεν μπορεί να «κρύβεται» σε καμία – εκτός ειδικών περιστάσεων – επιχειρησιακή δράση και για να έχει κύρος πρέπει να κάνει την παρουσία της αισθητή. Η στολή αποτελεί στοιχείο κρατικής κυριαρχίας και ορθώς επιλέγεται.

Τα θετικά τελειώνουν εδώ, δυστυχώς.

Η σύγχρονη αστυνόμευση οφείλει να προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες συνθήκες της εκάστοτε εποχής. Με δεδομένο ότι το έγκλημα έχει αναβαθμιστεί ποιοτικά και η βιαιότητα αποτελεί καθημερινότητα για τους κακοποιούς, οι δυνάμεις τάξης και καταστολής οφείλουν να δημιουργήσουν νέους επιχειρησιακούς βραχίονες.

Ο τρόπος όμως που ανακοινώθηκε το μέτρο – ότι δηλαδή θα περιπολούν εντός των καταυλισμών ως ειδικό σώμα αφιερωμένο αποκλειστικά στην παραβατικότητα των Ρομά – είναι εσφαλμένος και περνά το ακριβώς αντίθετο μήνυμα από το επιδιωκόμενο. Η παραβατικότητα στους καταυλισμούς είναι υπαρκτή και δεδομένη, έχοντας λάβει, λόγω μακροχρόνιας ανοχής, μεγάλες διαστάσεις. Πρέπει όμως να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο μιας συνολικής επιχειρησιακής ανασυγκρότησης της ΕΛ.ΑΣ., όχι ως απομονωμένο και «ιδιαίτερο» φαινόμενο.

Διαφορετικά, το μήνυμα που εκπέμπεται είναι ότι η εγκληματικότητα των Ρομά αποτελεί κάτι «ξεχωριστό» και εκτός του πλαισίου της ελληνικής κοινωνίας, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να αφιερώνει ειδικές δυνάμεις μόνο για την πάταξή της. Σε μια χώρα σαν τη δική μας, δε θα αργήσουν να ακουστούν φωνές περί «ρατσιστικής στόχευσης», με κίνδυνο να ακυρωθεί μια προσπάθεια που ξεκινά με καλές προθέσεις. Το έχουμε ξαναδεί αυτό το έργο.

Όπως η κυβέρνηση κατάφερε να εξαλείψει όλες τις καταλήψεις σε πανεπιστημιακούς χώρους χωρίς την πολυδιαφημισμένη «πανεπιστημιακή αστυνομία», έτσι μπορεί και πρέπει να καταστείλει ανηλεώς την παραβατικότητα στους καταυλισμούς χωρίς την ανάγκη δημιουργίας νέας, ειδικής υπηρεσίας.

Το έγκλημα έχει αναβαθμιστεί επιχειρησιακά, τεχνολογικά και ως προς το εύρος και την ποικιλία των παραβάσεων. Ξυλοδαρμοί, απαγωγές, βία ανηλίκων και ενδοοικογενειακή κακοποίηση αποτελούν πλέον καθημερινότητα – ακόμη και στο φως της ημέρας.

Η Αστυνομία οφείλει να προσαρμοστεί και να απαντήσει συνολικά στις αυξανόμενες παραβατικές προκλήσεις. Όπως το σύνολο της ΕΛ.ΑΣ. πρέπει να ασχολείται με τις τροχαίες παραβάσεις και όχι μόνο η Διεύθυνση Τροχαίας, έτσι και η εγκληματικότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται από το Σώμα εν τω συνόλω του, όχι μόνο από εξειδικευμένες μονάδες.

Εάν υπάρχει ανάγκη εξειδικευμένης ανταπόκρισης, αυτή δεν αφορά την εγκληματικότητα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων – όσο παραβατικές και αν είναι – αλλά την εγκληματικότητα στο σύνολό της. Αυτό που επιβάλλεται είναι η δημιουργία πραγματικών street crime units: ομάδων αστυνομικών σκληρά εκπαιδευμένων για την αντιμετώπιση της καθημερινής, σκληρής εγκληματικότητας.

Μικρές «ΕΚΑΜ» της γειτονιάς, που θα επιχειρούν σε όλη την επικράτεια, χωρίς εξειδικευμένες στοχεύσεις που εύκολα παρεξηγούνται κοινωνικά και πολιτικά και τελικά ακυρώνονται υπό το βάρος της κοινωνικής κατακραυγής.

Η περίπτωση της πανεπιστημιακής αστυνομίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα και θα έπρεπε να μας έχει διδάξει πολλά.

Έχω προσωπική εμπειρία από τέτοιες μονάδες στις ΗΠΑ. Ως εκκολαπτόμενος εγκληματολόγος συμμετείχα σε ride alongs, βιώνοντας από κοντά βάρδιες street crime units. Πρόκειται για ομάδες με εξοπλισμό ικανό για επιχειρήσεις αστικού ανταρτοπόλεμου, με εξαντλητική εκπαίδευση σε όπλα και πολεμικές τέχνες, και με πλήρη επιχειρησιακή κάλυψη από τη φυσική και πολιτική τους ηγεσία.

Απέναντι στο έγκλημα κάθε μορφής, από κάθε κοινωνική τάξη, φύλο ή φυλή, το αποτέλεσμα ήταν σημαντική μείωση τόσο της εγκληματικότητας όσο και της εγκληματοφοβίας, με παράλληλη ευρεία κοινωνική αποδοχή. Το έγκλημα είναι ένα – ανεξαρτήτως ποιος το διαπράττει. Και οφείλει να παταχθεί συνολικά, όχι με στοχεύσεις που, όσο καλοπροαίρετες κι αν είναι, εγείρουν ερωτηματικά.

Η διαχρονική ανοχή στην παραβατικότητα των Ρομά δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε αμφισβητήσιμες πρακτικές που αναμοχλεύουν πάθη χωρίς λόγο. Η Πολιτεία δεν οφείλει να διακρίνει τους κακοποιούς σε κατηγορίες· οφείλει να διακρίνει μόνο ανάμεσα σε νομοταγείς πολίτες και παρανόμους.

* Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ κοινωνιολογίας της αστυνόμευσης

** Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο liberal

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr