Σπύρος Βλαχόπουλος: Δικαιοσύνη – Ένα βήμα μπροστά και ένα πίσω

Το σύστημα επιλογής των ηγεσιών των ανωτάτων δικαστηρίων, όπως ρυθμίζεται στο άρθρο 90 παρ. 5 του Συντάγματος, έχει υπάρξει επανειλημμένα αντικείμενο έντονου προβληματισμού. Ουσιαστικά, η εκάστοτε κυβέρνηση αποφασίζει μόνη της, δίνοντας αφορμή για σχόλια όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και το ενδεχόμενο διαπλοκής μεταξύ δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας. Τα σχόλια αυτά αδικούν προεχόντως όσους άξιους δικαστές επιλέγονται για τα ανώτατα δικαστικά αξιώματα. Η ακρόαση των υποψηφίων Προέδρων και Αντιπροέδρων από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής μάλλον δεν έλυσε το πρόβλημα, αφού και η Διάσκεψη παραμένει ένα πολιτικό όργανο και το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας μεταξύ των μελών της πολύ συχνά δεν ακολουθείται. Γι’ αυτούς τους λόγους, η νέα ρύθμιση που προβλέπει μυστική ψηφοφορία στην Ολομέλεια των ανωτάτων δικαστηρίων για την επιλογή των καταλληλότερων, αποτελεί ένα πολύ θετικό βήμα. Βέβαια, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας δεν θα είναι υποχρεωτικό για το Υπουργικό Συμβούλιο. Έχει όμως τεράστια σημασία, γιατί δύσκολα μια κυβέρνηση θα αμφισβητήσει την προτίμηση των ίδιων των δικαστών. Πράγματι, δύσκολα μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι δικαστές που αποφασίζουν καθημερινά για την προσωπική μας ελευθερία, την περιουσία και τα δικαιώματά μας, δεν είναι ικανοί να γνωρίζουν ποιος είναι ο αξιότερος για την προεδρία του δικαστηρίου τους.

Στον τομέα της δικαιοσύνης, υπήρξε όμως και μια άλλη, αυτή τη φορά αρνητική εξέλιξη. Ψηφίστηκε διάταξη (τροποποίηση προγενέστερης του 2002), η οποία όχι μόνον απαγορεύει τη μετάδοση μιας δίκης από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο (όπως προβλεπόταν μέχρι τώρα) ή μέσω διαδικτύου και οποιουδήποτε άλλου τεχνολογικού μέσου (ομοίως εύλογο), αλλά επιπλέον απαγορεύει την «ηχογράφηση και αποτύπωση της δίκης σε γραπτό κείμενο μέσω ειδικού λογισμικού που μετατρέπει τον προφορικό λόγο σε γραπτό». Η δικαιοσύνη διέπεται από την αρχή της δημοσιότητας και δεν λειτουργεί «πίσω από κλειστές πόρτες» αλλά δημόσια, έτσι ώστε να είναι διαφανής και να διασφαλίζεται ότι κρίνει αμερόληπτα. Όπως ορίζεται στο άρθρο 93 παρ. 2 του Συντάγματος, οι «συνεδριάσεις κάθε δικαστηρίου είναι δημόσιες». Ομοίως η δημοσιότητα έχει την έννοια της δυνατότητας παρακολούθησης των δικών από δημοσιογράφους και ενημέρωσης του κοινού για όσα διαδραματίζονται σε αυτές. Βέβαια, η δημοσιότητα δεν κατοχυρώνει τη μετάδοση της δίκης με οποιοδήποτε μέσο, αφού θα πρέπει να σταθμιστούν και άλλες παράμετροι που σχετίζονται με τους παράγοντες της δίκης (π.χ. προστασία του κατηγορουμένου, επιπτώσεις στη συμπεριφορά των μαρτύρων). Ωστόσο, η απαγόρευση ακόμα και της απλής ηχογράφησης της δίκης και αποτύπωσής της σε κείμενο μέσω ειδικού λογισμικού, θέτει εμπόδια στο έργο των παραγόντων της δίκης, δυσχεραίνει την ακριβή αποτύπωση των όσων συνέβησαν σε αυτήν και περιορίζει υπέρμετρα και κατά αντισυνταγματικό τρόπο την αρχή της δημοσιότητας της δίκης. Σε τελική ανάλυση, η διαφάνεια στη δικαιοσύνη δεν αφορά μόνο την επιλογή της ηγεσίας της, αλλά και την καθημερινή της λειτουργία.

*Σπύρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

*Πηγή: Αναδημοσίευση από το ΒΗΜΑ της Κυριακής 14.7.2024

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr