Βασίλειος Πεταλάς: Ποινικό ακαταδίωκτο στο Δημόσιο

Tα τελευταία έτη και ιδίως μετά το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών, συζητείται έντονα η αναθεώρηση του άρθρου 86 του Συντάγματος που αφορά τον τρόπο ποινικής ευθύνης των  προσώπων που διετέλεσαν Υπουργοί και Υφυπουργοί. Πράγματι όπως έχει διαπιστωθεί από νομικούς, πολιτικούς, δημοσιογραφικούς και κοινωνικούς φορείς είναι επιτακτική η αναγκαιότητα υπαγωγής όλων των προσώπων ακόμα και των πολιτικών, απευθείας εις τον έλεγχο της τακτικής Δικαιοσύνης χωρίς την παρεμβολή της Βουλής στην διαδικασία αυτή ή έστω την περιορισμένη παρεμβολή της στις περιπτώσεις μόνον ευθύνης Υπουργών, πλην όμως κανένας δεν έχει επισημάνει ότι το προνόμιο του ακαταδίωκτου, αντί να περιοριστεί, συνεχώς διευρύνεται και σε άλλους λειτουργούς του Δημοσίου παρέχοντας μια νέα διωκτική ασυλία.

Οι νομοθετικές αυτές παρεμβάσεις όπου μέσω αυτών παρέχεται το προνόμιο του ακαταδίωκτου είναι το άρθρο 101 του Ν. 4622/2019 (Εθνική Αρχή Διαφάνειας στην οποία συγχωνεύθηκε το πρώην Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.), όπου  ορίζεται πως ο Πρόεδρος, τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, ο Διοικητής, ο Επικεφαλής της Μονάδας Επιθεωρήσεων και Ελέγχων, οι Επιθεωρητές-Ελεγκτές, και οι υπόλοιποι υπάλληλοι της Αρχής, εν ενεργεία και διατελέσαντες, που ασκούν ελεγκτικά ή προανακριτικά καθήκοντα, δεν εξετάζονται, δεν διώκονται και δεν ενάγονται για αιτιολογημένη γνώμη ή εισήγηση ή πρόταση που διατύπωσαν ή για πράξεις ή παραλείψεις που ενήργησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, το άρθρο 1 παρ. 3 του Ν. 2477/1997 όπως τροποποιήθηκε με άρθρο 1 παρ. 2 Ν. 3094/2003 όπου “Ο Συνήγορος του Πολίτη και οι Βοηθοί Συνήγοροι δεν ευθύνονται, δεν διώκονται και δεν εξετάζονται για γνώμη που διατύπωσαν ή πράξη που διενήργησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Δίωξη επιτρέπεται κατόπιν εγκλήσεως μόνο για συκοφαντική δυσφήμιση, εξύβριση ή παραβίαση του απορρήτου”.

Τα μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους όπου η εφαρμογή της αυτής διάταξης κατά το άρθρο 56 του Ν. 4170/2013, επεκτάθηκε και σε εκείνους. Το άρθρο 23 του Ν. 3500/2006 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 130 του Ν. 5090/2024, όπου ρυθμίζεται για τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας πως Παιδαγωγός, εκπαιδευτικός, μέλος του ειδικού εκ-παιδευτικού προσωπικού ή του ειδικού βοηθητικού προ-σωπικού της πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος, επιμελητής, προπονητής ή γιατρός που προβαίνουν σε αναφορά εγκλήματος ενδοοικογενειακής βίας δεν εγκαλούνται, δεν ενάγονται, δεν διώκονται πειθαρχικά, δεν απολύονται, ούτε υφίστανται άλλου είδους κυρώσεις ή δυσμενή μεταχείριση, για το περιστατικό που ανέφεραν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, παρά μόνο εάν προέβη-σαν εν γνώσει τους σε αναληθή αναφορά. Πιθανώς αντίστοιχες διατάξεις να υπάρχουν και σε άλλους φορείς του Δημοσίου  που δεν έχουν ακόμη αναδειχθεί.

Όπως έχει δεχθεί η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου με την υπ’ αριθ. 11/2001 απόφασή της, αμνηστία ή κρυπτοαμνηστία (δηλαδή διατάξεις που εμμέσως παρέχουν αμνήστευση εγκλημάτων χωρίς ρητή αναφορά σε αμνηστία) δεν δύναται να παρασχεθεί για κοινά εγκλήματα καθόσον με αυτήν παρέχεται νομοθετική άφεση της ποινικής ευθύνης των δραστών μιας αξιόποινης πράξης γεγονός ασυμβίβαστο με την αρχή διάκρισης των εξουσιών. Εν προκειμένω με τις ανωτέρω διατάξεις που εμποδίζουν τον Εισαγγελέα από το να ασκήσει το δικαιοδοτικό του έργο, ρυθμίζεται κατά την άποψή μου ένα είδος κρυπτοαμνηστίας λειτουργών και υπαλλήλων του Δημοσίου πράγμα μη νομικά ανεκτό, διότι εμποδίζεται η υπαγωγή τους στον έλεγχο της Δικαστικής αρχής ή στην καλύτερη περίπτωση ο έλεγχος αυτός περιορίζεται (βλ. ό.π. επιτρέπεται δίωξη για εξύβριση, συκοφαντική δυσφήμηση).

Ευτυχώς η νομολογία μας [βλ. ΑΠ 1221/2014 όπου έκρινε αντισυνταγματική την ρύθμιση περί ακαταδίωκτου των μελών του ΝΣΚ, 3155/2014 απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών Ποινικά Χρονικά ΞΕ΄/σελ. 229, η οποία και εκείνη απέρριψε το αίτημα των κατηγορουμένων εκπροσώπων αγροτικού συνεταιρισμού για αναστολή της εις βάρος τους ποινικής διώξεως και εν γένει ποινικής διαδικασίας σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 19 α του Ν. 4015/2011 και 19 του Ν. 4224/2013 περί συγχωνεύσεως συνεταιρισμών] αποκρούει την άποψη αυτή και ορθά κατά την άποψή μου σύμφωνα με το άρθρο 4 του Συντάγματος ως προς την ισότητα των πολιτών έναντι του νόμου, αλλά και ως ασύμβατη με τον Ευρωπαϊκό δικαιικό χώρο, στον οποίο περιορίζονται σε αυστηρά πλαίσια οι περιπτώσεις ποινικής ασυλίας ( βλ. πρόσφατο παράδειγμα καταδίκης του τέως Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας ). 

Η άποψη ότι οι ανωτέρω διατάξεις θεσπίστηκαν προκειμένου οι ελέγχοντες λειτουργοί των Δημοσίων αρχών να μην εκφοβίζονται κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, κάτι το οποίο πράγματι συνηθίζεται στην Ελληνική πραγματικότητα, δεν συνάδει με την ρύθμιση γενικού ακαταδιώκτου και μπορεί να αντιμετωπισθεί με την προσθήκη μη εφαρμογής αυτοφώρου διαδικασίας σε δημοσίους λειτουργούς και υπαλλήλους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους κάτι άλλωστε που ήδη συμβαίνει με αντίστοιχες διατάξεις ( βλ. άρθρ. 19 Ν. 4058/2012 για Αστυνομικά και Λιμενικά όργανα άρθρο 145 Ν. 3463/2006 για πλημμελήματα ή πταίσματα των αιρετών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δηλ. Δημάρχων, Αντιδημάρχων κ.λπ.).

Νομοθετικές ρυθμίσεις περί μη υπαγωγής κατηγορίας υπαλλήλων ή λειτουργών του Δημοσίου τομέα (στενού και ευρύτερου), στον έλεγχο της ποινικής δικαιοσύνης, πέραν τις αντισυνταγματικότητάς τους, καταδεικνύουν και έλλειψη εμπιστοσύνης της νομοθετικής λειτουργίας προς την Δικαστική, κάτι που δεν συμβαδίζει με τις αρχές του Ευρωπαϊκού Κράτους Δικαίου.

* Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr