Ευρωπαϊκή ασπίδα στους Δικαστές: Απαγορεύεται η δημόσια «διαπόμπευση» από θεσμικά ισχυρούς παράγοντες χωρίς αποδείξεις

Σε μια εποχή που η Δικαιοσύνη και οι λειτουργοί της βάλλονται πανταχόθεν, πολλές φορές με ανοίκειες εκφράσεις, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έρχεται να υψώσει ασπίδα προστασίας στην επαγγελματική τιμή και υπόληψη των δικαστών, ακόμα και από δημόσια «διαπόμπευση» εκ μέρους συναδέλφων τους, θεσμικά ισχυρότερους, χωρίς μάλιστα την προσκόμιση αποδείξεων. Πολλώ μάλλον όταν είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο οι επιθέσεις αυτές να προέρχονται και από άλλους παράγοντες και να κινούνται σε εξαιρετικά υψηλούς τόνους, προκαλώντας κύμα καχυποψίας για την ακεραιότητα των δικαστικών λειτουργών. Η απόφαση λοιπόν θέτει σαφή όρια στην ελευθερία έκφρασης δικαστικών λειτουργών, όταν στρέφονται κατά της επαγγελματικής φήμης συναδέλφων τους.

Ευρωπαϊκή ασπίδα στους Δικαστές: Η απόφαση

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εξέδωσε μία εξαιρετικά σημαντική απόφαση (Roșca κατά Δημοκρατίας της Μολδαβίας, 11.12.2025, προσφ. αριθ. 60943/15), η οποία θέτει σαφή όρια στην ελευθερία έκφρασης δικαστικών λειτουργών με θεσμική ισχύ, όταν αυτή στρέφεται κατά της επαγγελματικής φήμης συναδέλφων τους. Το Δικαστήριο διαπίστωσε ομόφωνα παραβίαση του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ (προστασία της ιδιωτικής ζωής/φήμης) και επιδίκασε στην προσφεύγουσα δικαστή 4.500 ευρώ για ηθική βλάβη.

Το ιστορικό της δημόσιας δυσφήμησης

Η προσφεύγουσα, πρώην δικαστής στο Οικονομικό Πρωτοδικείο της Μολδαβίας, είχε παραιτηθεί τον Δεκέμβριο του 2012 «λόγω ασκούμενης πίεσης», μετά από αποτυχημένες διαδικασίες αξιολόγησης. Στις 29 Ιανουαρίου 2013, εμφανίστηκε ενώπιον του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου (ΑΔΣ) ζητώντας επανεξέταση των αποφάσεων και αποκατάσταση της φήμης της.

Κατά τη συνεδρίαση, ο Ν.Κ., τότε Πρόεδρος του ΑΔΣ, διέκοψε την προσφεύγουσα και, ενώπιον εκπροσώπων του Τύπου, προέβη σε δυσφημιστικές δηλώσεις. Ο Πρόεδρος του ΑΔΣ υπονόησε ότι η δικαστής είχε ψευδώς υπερβάλει τον φόρτο εργασίας της, ότι είχε παρανόμως παραπέμψει 400 υποθέσεις σε άλλα δικαστήρια και ότι απουσίαζε τακτικά από την εργασία της τις Δευτέρες και Παρασκευές, χρησιμοποιώντας μάλιστα την υποτιμητική έκφραση ότι «λέει ανοησίες». Οι δηλώσεις αυτές μεταδόθηκαν ευρέως από τα μέσα ενημέρωσης.

Η αγωγή δυσφήμισης που άσκησε η δικαστής απορρίφθηκε σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας της Μολδαβίας, καθώς τα εθνικά δικαστήρια έκριναν ότι οι δηλώσεις του Προέδρου αποτελούσαν κριτική βασιζόμενη σε έγγραφα στα οποία είχε πρόσβαση.

Η ετυμηγορία του Στρασβούργου

Το ΕΔΔΑ εξέτασε την υπόθεση υπό το πρίσμα του άρθρου 8, υπενθυμίζοντας ότι η φήμη προστατεύεται ως πτυχή της ιδιωτικής ζωής όταν η προσβολή φθάνει σε ορισμένο επίπεδο σοβαρότητας.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο Ν.Κ., ως Πρόεδρος του ΑΔΣ, κατείχε υψηλή θέση θεσμικής ισχύος, προσδίδοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στις δηλώσεις του, ενώ η προσφεύγουσα δεν ήταν δημόσιο πρόσωπο. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν εξέτασαν επαρκώς αν οι δηλώσεις αφορούσαν ζήτημα δημοσίου συμφέροντος ούτε έλαβαν υπόψη το ιδιαίτερο πλαίσιο.

Καίριο σημείο της απόφασης ήταν ο έλεγχος της πραγματικής βάσης των κατηγοριών: τα τέσσερα έγγραφα που επικαλέστηκαν τα εθνικά δικαστήρια δεν τεκμηρίωναν τις συγκεκριμένες κατηγορίες του Ν.Κ.. Μάλιστα, όπως διαπιστώθηκε, η πειθαρχική διαδικασία κατά της προσφεύγουσας είχε απορριφθεί προηγουμένως λόγω έλλειψης πραγματικής βάσης. Το Δικαστήριο τόνισε ότι η χρήση υποτιμητικής γλώσσας από τον Ν.Κ. («λέει ανοησίες») δεν συνέβαλε σε διάλογο δημοσίου συμφέροντος και υπερέβη τα όρια της αποδεκτής κριτικής, προσθέτοντας ότι τα μέλη του δικαστικού σώματος οφείλουν να επιδεικνύουν αυτοσυγκράτηση.

Η σημαντικότερη φράση της απόφασης, σύμφωνα με την περίληψη, είναι ότι «υπονοώντας ότι η προσφεύγουσα απουσίαζε από την εργασία, ότι ήταν αναληθής ως προς τον φόρτο εργασίας της και ότι είχε παρανόμως διαχειριστεί εκατοντάδες υποθέσεις ως διαπιστωμένα γεγονότα, ενώ στην πραγματικότητα επρόκειτο για απλές εικασίες εκ μέρους του Ν.Κ., οι δηλώσεις υπερέβησαν τα όρια του αποδεκτού σχολιασμού».

Βασίλης Χειρδάρης: Διπλό διακύβευμα

Βασίλης Χειρδάρης / dikastiko.gr

Ο ποινικολόγος και ειδικός σε θέματα ΕΔΔΑ, Βασίλης Χειρδάρης, σε σχολιασμό της απόφασης, τονίζει ότι η υπόθεση αναδεικνύει ένα «διπλό» διακύβευμα: την προστασία της επαγγελματικής φήμης δικαστικού λειτουργού και την ποιότητα της εθνικής στάθμισης, όταν οι προσβλητικές δηλώσεις προέρχονται από πρόσωπο που ενσαρκώνει θεσμική ισχύ εντός της ίδιας της δικαιοσύνης.

Ο κ. Χειρδάρης σημειώνει ότι το ζήτημα μετακινείται από την «ιδιωτική» σύγκρουση σε ένα πεδίο θετικών υποχρεώσεων του Κράτους, να παράσχει δηλαδή αποτελεσματική έννομη προστασία απέναντι σε δημόσιες και δυνητικά επαληθεύσιμες αιτιάσεις που θίγουν την επαγγελματική υπόσταση δικαστή, ιδίως όταν αυτές διαχέονται μέσω ΜΜΕ.

Η κριτική αποτίμηση του νομικού ότι το κέντρο βάρους της απόφασης βρίσκεται στην αυστηρή αξιολόγηση του «πραγματικού υποστρώματος» των συγκεκριμένων ισχυρισμών. Το ΕΔΔΑ, ελέγχοντας συγκεκριμένα τα έγγραφα που επικαλέστηκαν τα εθνικά δικαστήρια, έκρινε ότι δεν τεκμηρίωναν τις επίμαχες κατηγορίες, οι οποίες ουδέποτε είχαν επαληθευθεί ή επιβεβαιωθεί.

Συμπερασματικά, ο κ. Χειρδάρης τονίζει πως η απόφαση Roșca θέτει ένα σαφές όριο: η θεσμική κριτική δεν μπορεί να μετατρέπεται σε δημόσια απονομή «πειθαρχικής μομφής» χωρίς αποδεικτική βάση και χωρίς εχέγγυα δίκαιης διαδικασίας. Η προστασία της φήμης δικαστών αποτελεί προϋπόθεση λειτουργίας μιας ανεξάρτητης δικαιοσύνης και της εμπιστοσύνης του κοινού σε αυτήν.

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΧΕΙΡΔΑΡΗ

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr