Γ. Φλωρίδης: «Τα χρέη κληρονομιάς αποπληρώνονται μέχρι την αξία που έχει η κληρονομική περιουσία»

Τις βασικές κατευθύνσεις του νέου νομοσχεδίου για την αναθεώρηση του κληρονομικού δικαίου ανέλυσε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης τονίζοντας ότι «στόχος μας είναι ένα κληρονομικό δίκαιο που ανταποκρίνεται στη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα» και ότι «οι αλλαγές αυτές λύνουν προβλήματα δεκαετιών και προστατεύουν πραγματικά τον πολίτη».

Ο κ. Φλωρίδης εξήγησε (ΕΡΤ) ότι με τις νέες ρυθμίσεις «ο κληρονόμος δεν θα κινδυνεύει πλέον να χάσει την περιουσία του από χρέη τρίτων», ενώ υπογράμμισε πως «η αληθινή βούληση του διαθέτη πρέπει να γίνεται σεβαστή με θεσμικές εγγυήσεις».

Οι δηλώσεις του Υπουργού έρχονται λίγες ημέρες μετά την παρουσίαση του νομοσχεδίου στο Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο εισηγήθηκαν ο ίδιος και ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας. Η επίσημη παρουσίαση του θέματος στο υπουργείο Δικαιοσύνης αναμένεται την ερχόμενη εβδομάδα.

Το νομοσχέδιο προβλέπει σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων. Κεντρικός άξονας είναι η προστασία της βούλησης του διαθέτη, μέσω ενίσχυσης των ασφαλιστικών δικλείδων στις ιδιόγραφες διαθήκες και νέων θεσμών όπως η κληρονομική σύμβαση αιτία θανάτου και η κληρονομική σύμβαση παραίτησης από μελλοντικά δικαιώματα.

Παράλληλα, επέρχονται αλλαγές στην εξ αδιαθέτου διαδοχή, με ενίσχυση της θέσης του/της συζύγου και των συντρόφων με σύμφωνο συμβίωσης, αλλά και δυνατότητα – υπό αυστηρές προϋποθέσεις – να κληρονομεί στην πέμπτη τάξη και ο σύντροφος σε ελεύθερη ένωση. Επιλύονται επίσης νομολογιακά ζητήματα που απασχολούσαν τα δικαστήρια επί χρόνια, όπως η προθεσμία αποποίησης για δικαιοπρακτικά ανίκανο πρόσωπο και το κληρονομικό δικαίωμα του ετεροθαλούς αδελφού.

Μεγάλη τομή αποτελεί ο διαχωρισμός της κληρονομιαίας περιουσίας από την ατομική περιουσία του κληρονόμου: εφεξής, τα χρέη του κληρονομουμένου θα εξοφλούνται από την ίδια την κληρονομία και όχι από την προσωπική περιουσία όσων κληρονομούν, καταργώντας ένα καθεστώς που συχνά οδηγούσε σε αναγκαστικές αποποιήσεις.

Το νομοσχέδιο καταργεί επίσης θεσμούς που έχουν περιπέσει σε αχρησία – όπως η νέμηση ανιόντος, η εκποίηση κληρονομίας και οι έκτακτες διαθήκες – και εκσυγχρονίζει συνολικά το κληρονομικό πλαίσιο με στόχο να γίνει πιο λειτουργικό για δικηγόρους και πολίτες. Η συνολική επεξεργασία των προτεινόμενων αλλαγών έγινε από ειδική επιτροπή υψηλού κύρους υπό τον ομότιμο καθηγητή του ΕΚΠΑ και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Απόστολο Γεωργιάδη.

Τι είπε ο υπουργός

Ο υπουργός τόνισε σήμερα ότι «έχουν αλλάξει οι κοινωνικές οικονομικές συνθήκες, πρέπει να κάνουμε προσαρμογές τέτοιες που να διευκολύνουν και την ζωή των ανθρώπων και την λειτουργία της οικονομίας».

Σε ό,τι αφορά τα χρέη της κληρονομιάς, ο κ. Φλωρίδης εξήγησε ότι «με το καθεστώς που ισχύει μέχρι σήμερα, δηλαδή εδώ και ογδόντα χρόνια, από τότε που ίσχυσε ο Αστικός Κώδικας και το Κληρονομικό δίκαιο, που είναι κεφάλαιο του Αστικού Κώδικα, εάν παρέλθουν κάποιες προθεσμίες ή με κάποιο τρόπο έχει γίνει αποδοχή της κληρονομιάς η οποία βαρύνεται με πολλά χρέη, το σημερινό καθεστώς λέει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις τα βάρη πέφτουν και στην περιουσία που έχουν φτιάξει οι κληρονόμοι οι ίδιοι. Αυτό το λύνουμε πια μετά από τόσα χρόνια λέγοντας ότι τα χρέη της κληρονομιάς αποπληρώνονται μέχρι την αξία που έχει η κληρονομική περιουσία. Μέχρι εκεί. (…) H περιουσία που αποκτήθηκε από τους ανθρώπους που κληρονομούν μία άλλη περιουσία δεν θίγεται. Aν έχει βάρη η κληρονομιά, αυτά θα εξυπηρετηθούν από την αξία της ίδιας της κληρονομιάς, της περιουσίας δηλαδή που κληρονομείται. Μέχρι εκεί. Μπαίνει η φραγή για να μην συγχωνεύονται οι δύο περιουσίες και τελικά έχουμε επιβάρυνση των κληρονόμων με την περιουσία που οι ίδιοι απέκτησαν».

Σε περίπτωση που το χρέος είναι μεγαλύτερο από την κληρονομιά, ο υπουργός τόνισε ότι «αυτό είναι αδιάφορο. Ό, τι είναι η κληρονομιά. Μέχρι εκεί». Αντίστοιχα, για την αποποίηση κληρονομιάς λόγω χρεών, «η αποποίηση γινόταν ακριβώς για να μην συμβεί αυτό που σας περιγράφω, δηλαδή το να συγχωνευτούν οι δύο περιουσίες, η κληρονομιά μαζί με την περιουσία του κληρονόμου και μετά να επιβαρύνεται η περιουσία του ανθρώπου αυτού που έχει κληρονομήσει. Γι’ αυτό γινόταν η αποποίηση. Τώρα, είπαμε ότι σε κάθε περίπτωση τα χρέη μίας κληρονομιάς βαρύνουν την αξία της ιδίας κληρονομιάς και έως εκεί».

Ο υπουργός εξήγησε επίσης την κατανομή στον επιζώντα σύζυγο και τα τέκνα: «Εάν δεν υπάρχει διαθήκη, το σύνολο της κληρονομιάς μοιράζεται στο 1/4 στον επιζώντα σύζυγο άνδρα, γυναίκα και τα 3/4 στα παιδιά. Αυτό που κάνουμε τώρα εμείς είναι ότι όταν υπάρχει μόνο ένα παιδί, ο επιζών σύζυγος, άνδρας και γυναίκα, αντί για το 1/4 παίρνει το 1/3. (…) Σε μια οικογένεια που είναι ο επιζών σύζυγος και τα παιδιά είναι πάνω από ένα, τότε θεωρήθηκε ότι θα πρέπει να παραμείνει η ρύθμιση που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό που αλλάζουμε είναι όταν είναι ένα παιδί μόνο».

Σχετικά με τη νόμιμη μοίρα, ο κ. Φλωρίδης τόνισε: «Η νόμιμη μοίρα ως ποσοστό δεν αλλάζει. Για να εξηγήσουμε στον κόσμο τι είναι η νόμιμη μοίρα, η νόμιμη μοίρα είναι το μισό του βασικού δικαιώματος. Δηλαδή μια περιουσία κληρονομείται στο 100% από τους κληρονόμους, δηλαδή σύζυγο ή παιδιά ή αν υπάρχουν μόνο παιδιά, μόνο από τα παιδιά, στο 100%. Όταν έχουμε περιορισμό στη νόμιμη μοίρα, διότι έτσι αποφάσισε αυτός που αφήνει την περιουσία, τότε η νόμιμη μοίρα είναι το μισό από αυτό που θα δικαιούσουν. Άρα, λοιπόν η νόμιμη μοίρα παραμένει ως ρύθμιση. Τι αλλάζει; Αλλάζει αυτό το ζήτημα, το οποίο μπλοκάρισε πάρα πολλές κληρονομιές, περιουσίες όπως επιχειρήσεις, ακίνητα, όπου η νόμιμη μοίρα σε καθιστούσε συνιδιοκτήτη, συνκύριο με τους άλλους κληρονόμους. Τώρα λέμε ότι οι άλλοι στους οποίους έχει δοθεί η κληρονομιά την έχουν κανονικά ως απόλυτοι ιδιοκτήτες και εσύ που έχεις νόμιμη μοίρα δικαιούσαι την αξία της, αλλά σε χρήματα. Δηλαδή, να μην μπλοκάρονται επιχειρήσεις και ακίνητα. Δεν χάνεται το δικαίωμα της νόμιμης μοίρας. Προστατεύεται απολύτως. Απλώς αλλάζει η φύση του δικαιώματος. Δηλαδή, για όσους είναι νομικοί, το δικαίωμα είναι εμπράγματο που οδηγεί σε συνιδιοκτησία τώρα και αυτό γίνεται ενοχικό, δηλαδή σε μια απαίτηση αποζημίωσης, η οποία διασφαλίζεται».

Σχετικά με τις ιδιόχειρες διαθήκες, ο υπουργός υπογράμμισε ότι «θεωρούνται άκυρες οι ιδιόχειρες διαθήκες από ανθρώπους που είναι σε ιδρύματα, δηλαδή σε οίκους ευγηρίας όταν με τις διαθήκες αυτές τις ιδιόχειρες εμφανίζονται να έχουν τιμηθεί από τον διαθέτη εργαζόμενοι εκεί ή η διοίκηση του ιδρύματος. Αυτές θεωρούνται άκυρες. Εκεί μπορεί να υπάρξει διαθήκη, αλλά αυτή πρέπει να είναι μόνο συμβολαιογραφική γιατί μπορεί να υπάρχει εκμετάλλευση».

Για ζευγάρια εκτός γάμου ή συμφώνου συμβίωσης, ο κ. Φλωρίδης δήλωσε: «Όμως υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων, δηλαδή ζευγαριών, άνδρα, γυναίκα, οι οποίοι ζουν μαζί ως μια οικογένεια, χρόνια αλλά δεν έχουν κάνει ένα σύμφωνο συμβίωσης. Λέμε λοιπόν εκεί ότι πρέπει να υπάρξει μια προστασία για τον έναν από τους δύο που ζει μετά το θάνατο του άλλου. Τώρα δεν υπάρχει καμία προστασία. Δεν υπάρχει τίποτα, δηλαδή μετά το θάνατο, μένουν σε ένα σπίτι, έρχονται οι άλλοι συγγενείς και τους πετάνε απέξω. Εκεί λοιπόν υπάρχει μια τέτοια προστασία. Όπως μπορεί και κάποιος που φροντίζει έναν ηλικιωμένο και αυτός να δικαιωθεί κάτι με συγκεκριμένες προϋποθέσεις που βάζουμε εκεί».

Ο υπουργός εξήγησε ότι «και η μεγάλη βέβαια αλλαγή που φέρνουμε, γιατί αυτά που σας περιγράφω τώρα είναι σε υφιστάμενο καθεστώς, πώς το αλλάζουμε, εκεί που είναι το καινούργιο είναι οι κληρονομικές συμβάσεις οι οποίες εισάγονται στο δίκαιο της Ελλάδος πια. Κληρονομική σύμβαση είναι, αυτό γίνεται εν ζωή από αυτόν που πρόκειται να αφήσει την περιουσία του, ισχύει μετά θάνατον, που καλεί τους κληρονόμους και τους λέει ότι εγώ επιθυμώ να μοιράσω την περιουσία μου έτσι, κάποιος που τα καταφέρνει καλύτερα στην επιχείρηση μπορεί να πάρει την επιχείρηση, κάποιοι άλλοι να πάρουν ακίνητα ή να πάρουν χρήματα ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό λοιπόν, εφόσον συμφωνούν, οδηγεί σε ένα συμβολαιογραφικό συμβόλαιο το οποίο μετά δεν ανακαλείται. Που σημαίνει δηλαδή ότι μετά το θάνατο δεν υπάρχουν συγκρούσεις και τα οικονομικά στοιχεία μπορούν και λειτουργούν και η επιχείρηση μπορεί και λειτουργεί και τα ακίνητα μπορούν να αξιοποιούνται και όλοι να είναι μια χαρά. Δεν έχουμε δηλαδή τις τρομακτικές διαμάχες των κληρονόμων».

Τέλος, αναφορικά με τη δημόσια διαβούλευση και πιθανές αλλαγές στο νομοσχέδιο, ο κ. Φλωρίδης σημείωσε: «Είναι προφανές ότι θα προκληθούν συζητήσεις. Δηλαδή οι φορείς οργανωμένοι, τα Επιμελητήρια ας πούμε, που το περιμένουν πώς και πώς, ο κόσμος ο απλός, οι πολίτες θα πάρουν μέρος, θα πουν τις απόψεις τους. (…) Η δημόσια διαβούλευση αυτή δεν είναι; Είναι για να μπορείς να ακούσεις πράγματα που δεν τα έχεις σκεφτεί. Η ομάδα των καθηγητών και των δικαστών και των δικηγόρων που συνέταξε αυτό το νέο κληρονομικό δίκαιο είναι πάρα πολύ υψηλού επιπέδου. Όμως, όσο υψηλού επιπέδου και να είναι, ενδεχομένως κάποια κοινωνική διαδικασία να της έχει διαφύγει. Επειδή οι άνθρωποι ακούγοντας αυτά θα τους δημιουργούνται πολλά ερωτήματα, εμείς θα προσπαθήσουμε τις επόμενες ημέρες να εξηγήσουμε, αλλά επειδή επαναλαμβάνω θα διαρκέσει η δημόσια διαβούλευση σημαντικό χρονικό διάστημα, εκεί όλοι μπορούν να συμμετάσχουν, να καταθέσουν τα ερωτήματά τους, τις απορίες τους, τις προτάσεις τους και βεβαίως, όταν θα το πάμε το νομοσχέδιο στη Βουλή είναι σίγουρο ότι θα είναι πιο βελτιωμένο. Εκεί που πραγματικά θα είναι άξια λόγου θα τα συμπεριλάβουμε».

Ο υπουργός πρόσθεσε ότι «θα γίνεται μόνο με συμβολαιογραφική επίσημη διαθήκη» στις περιπτώσεις όπου ηλικιωμένοι κινδυνεύουν από εκμετάλλευση, ενώ ενισχύεται η θέση του επιζώντος συζύγου σε περιπτώσεις άτεκνων ζευγαριών χωρίς διαθήκη.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr