Οι 6 “κόκκινες κάρτες” από τους δικαστικούς λειτουργούς του Ελεγκτικού Συνεδρίου για αλλαγές στη λειτουργία της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών

Σειρά ενστάσεων καταγράφεται στην παρέμβαση της Ένωσης Δικαστικών Λειτουργών του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Σχέδιο Νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης για την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών.

Σε αναλυτική της παρέμβαση προς τη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής σχετικά με το υπό επεξεργασία σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η Ένωση περιγράφει τα σημεία διαφωνίας με τις προωθούμενες διατάξεις.

Δικαστικοί λειτουργοί Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ειδικότερα στην παρέμβασή της… βγάζει 6 «κόκκινες κάρτες» και σημειώνει για τις επίμαχες διατάξεις του νομοσχεδίου:

1. Επί του άρθρου 5 «Επανακαθορισμός των απαραίτητων προσόντων συμμετοχής στον διαγωνισμό – Νομοτεχνικές βελτιώσεις -Τροποποίηση περ. α) παρ. 1 και παρ. 2 άρθρου 17 ν. 4871/2021»

Η συγκεκριμένη διάταξη, με την οποία καθιερώνεται η πραγματοποίηση τριάντα (30) τουλάχιστον παραστάσεων σε πολιτικές, ποινικές ή διοικητικές δίκες ως αποκλειστικός τρόπος απόδειξης άσκησης ενεργού δικηγορίας από όσους εκδηλώνουν ενδιαφέρον να μετέχουν ως υποψήφιοι στον εισαγωγικό διαγωνισμό της Εθνικής Σχολής Δικαστών (ΕΣΔι), είναι εξαιρετικά περιοριστική. Τούτο διότι η άσκηση ενεργού δικηγορίας μπορεί να συνίσταται και στη νομική συμβουλευτική καθώς και στην παροχή εν γένει νομικών υπηρεσιών μη συνδεόμενων αναγκαίως με παραστάσεις στα δικαστήρια. Δεν αποκλείεται δε η διάταξη αυτή να καταλήγει de facto σε αύξηση του κατώτατου ορίου ηλικίας συμμετοχής στον εισαγωγικό διαγωνισμό της Σχολής, καθώς, λαμβανομένου υπόψη του χρόνου της άσκησης για την απόκτηση δικηγορικής άδειας αλλά και της εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεων για τους άνδρες, είναι μάλλον ανέφικτο στην ηλικία των 28 ετών να έχει επιτευχθεί από τους ενδιαφερόμενους ο ελάχιστος αριθμός των τριάντα (30) παραστάσεων που απαιτείται από την προτεινόμενη διάταξη. Σε κάθε περίπτωση, σκόπιμο θα ήταν ο χρόνος από τον οποίο θα τεθεί σε ισχύ η επίμαχη διάταξη, να οριστεί από τον εισαγωγικό διαγωνισμό που θα προκηρυχθεί το έτος 2028 και όχι το έτος 2027 όπως προβλέπεται υπό την παρούσα διατύπωσή της.

2. Επί του άρθρου 7 «Χρόνος και τόπος διεξαγωγής των εξετάσεων-Στάδια του διαγωνισμού-Τροποποίηση παρ. 2 άρθρου 19 ν. 4871/2021».

Πέραν του αιφνιδιασμού που θα προκαλέσει σε όσους προετοιμάζονται ήδη, εδώ και μήνες, για να συμμετάσχουν στον επικείμενο εισαγωγικό διαγωνισμό της ΕΣΔι, που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους, η εισαγόμενη με το άρθρο αυτό ουσιώδης αλλαγή, σύμφωνα με την οποία η εξέταση των νομικών θεματικών του διαγωνισμού θα γίνεται αποκλειστικά μέσω επεξεργασίας από τους διαγωνιζόμενους δικογράφου ένδικου βοηθήματος ή μέσου, θα δημιουργήσει, κατά την άποψη μας, σοβαρά προβλήματα.

Στην ουσία, με την ως άνω διάταξη, ζητείται από τους υποψήφιους σπουδαστές να δοκιμαστούν σε κάτι που, κανονικά, θα έπρεπε να είναι το αντικείμενο της εκπαίδευσής τους καθ’ όλη τη διάρκεια της φοίτησής τους στην ΕΣΔι, με συνέπεια να μπορεί ευλόγως να τεθεί το ερώτημα, αν οι υποψήφιοι είναι ήδη επαρκείς στο συγκεκριμένο αντικείμενο, σε τι ακριβώς αποσκοπεί η εκπαίδευσή τους αυτή. Δεν πρέπει, άλλωστε, να παραβλέπεται, ότι τουλάχιστον οι δικαστές του Ελεγκτικού Συνεδρίου – αλλά το ίδιο εν πολλοίς ισχύει για το σύνολο των δικαστών της Διοικητικής Δικαιοσύνης – ουδέποτε, υπό τις υφιστάμενες δικονομικές ρυθμίσεις, θα κληθούν να τοποθετηθούν επί του παραδεκτού και βασίμου των ένδικων βοηθημάτων και μέσων κατά τη συζήτηση των υποθέσεων στο ακροατήριο, δεδομένο που καθιστά την απόδειξη της ετοιμότητας των υποψηφίων να ανταποκριθούν σε ένα τέτοιο έργο, εντός του εξ ορισμού περιορισμένου χρόνου της γραπτής εξέτασής τους, κάθε άλλο παρά ενδεικτική της ικανότητάς τους για την ανάληψη δικαιοδοτικών καθηκόντων. Σε κάθε περίπτωση, οι λόγοι που σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση επέβαλαν τη συγκεκριμένη αλλαγή δεν είναι σαφείς και κατανοητοί, η δε διάταξη χρήζει, κατά την άποψή μας, αποσαφήνισης, καθώς με αυτή δεν εξειδικεύεται επαρκώς ο τρόπος παράθεσης των ζητημάτων που θα ζητείται από τους υποψηφίους να απαντούν στο πλαίσιο του δικογράφου που θα τους δίνεται προς επεξεργασία. Επιπλέον, ο εισαγόμενος τρόπος γραπτής εξέτασης αποβαίνει υπερβολικά περιοριστικός για τους εξεταστές των οικείων εξεταστικών επιτροπών, αφού, σε αντίθεση με την κατάρτιση από τους ίδιους πρακτικού θέματος, η επιλογή δικογράφου κατάλληλου για επεξεργασία, εκτός από καθεαυτή δυσχερής, δεν ενδείκνυται για τη διατύπωση ερωτημάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας επί ζητημάτων τόσο δικονομικού όσο και ουσιαστικού δικαίου, που έχει, στην πράξη, αποδειχθεί ότι αποτελεί το πλέον πρόσφορο μέσο για την αξιολόγηση των πραγματικών ικανοτήτων του υποψηφίου.

Ενόψει των ανωτέρω, προτείνουμε να μην τροποποιηθεί η παράγραφος 2 του άρθρου 19 του ν. 4871/2021 και η γραπτή εξέταση στα νομικά μαθήματα να εξακολουθήσει να γίνεται με βάση πρακτικό θέμα. Εναλλακτικά, προτείνουμε η διάταξη να τροποποιηθεί κατά τρόπο που να παρέχεται η ευχέρεια στους εξεταστές των οικείων επιτροπών να επιλέγουν για κάθε επιμέρους εξεταστέα θεματική είτε πρακτικό θέμα με ερωτήματα διαβαθμισμένης δυσκολίας είτε δικόγραφο ένδικου βοηθήματος ή μέσου, επί του οποίου οι υποψήφιοι θα καλούνται να αξιολογήσουν το ορισμένο και το νόμω βάσιμο των προβαλλόμενων με αυτό ισχυρισμών ή λόγων, αντίστοιχα.

3. Επί του άρθρου 9 «Αξιολόγηση κατά το πρώτο στάδιο κατάρτισης-Κατάργηση παρ. 2 άρθρου 27 ν.4871/2021»

Η κατάργηση της μερικής απαλλαγής των βασικών διδασκόντων από τα δικαστικά τους καθήκοντα, που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 26 του ν. 4871/2021, ενδέχεται να προκαλέσει προβλήματα στην εκτέλεση του προγράμματος κατάρτισης. Ιδίως, αν τα τμήματα των σπουδαστών ανά κατεύθυνση είναι περισσότερα του ενός, οπότε πολλαπλασιάζεται ο αριθμός των τουλάχιστον δέκα υποχρεωτικών διδακτικών ημερών, ανά τμήμα, που βαρύνουν κάθε βασικό διδάσκοντα (άρθρο 27 παρ. 1 του ν. 4871/2021), η ομαλή διεκπεραίωση του πρώτου σταδίου κατάρτισης, ενόψει και του περιορισμένου χρονικού διαστήματος των οκτώ μηνών (από 1.2. έως 31.10) εντός του οποίου πρέπει το στάδιο αυτό να ολοκληρωθεί, καθίσταται, αν όχι ανέφικτη, πάντως δυσχερέστατη, χωρίς τη μερική απαλλαγή των βασικών διδασκόντων από τα λοιπά δικαστικά τους καθήκοντα, που σήμερα προβλέπεται.

4. Επί του άρθρου 10 «Τακτικά και έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης-Τροποποίηση άρθρου 40 ν. 4871/2021»

Η κατάργηση των προαιρετικών σεμιναρίων του τακτικού προγράμματος επιμόρφωσης της ΕΣΔι, τα οποία «απευθύνονται σε όλους τους δικαστικούς λειτουργούς όλων των κλάδων και βαθμών»(άρθρο 40 παρ. 3 του ν. 4871/2021), και η διατήρηση μόνον των υποχρεωτικών σεμιναρίων που «απευθύνονται σε δικαστικούς λειτουργούς του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου μέχρι και τον βαθμό του Παρέδρου, των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων μέχρι και τον βαθμό του Εφέτη και σε δικαστικούς λειτουργούς των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων μέχρι και τον βαθμό του Εφέτη ή του Αντεισαγγελέα Εφετών» (άρθρο 40 παρ. 2 του ν. 4871/2021) αποτελώντας για τους τελευταίους προϋπόθεση προαγωγής τους στον επόμενο βαθμό (άρθρα 74 παρ. 3, 77 παρ. 4, 83 παρ. 6 και 89 παρ. 7 του ν. 4938/2022), αλλοιώνει τον χαρακτήρα της διαρκούς επιμόρφωσης των δικαστικών λειτουργών, προσδίδοντας σε αυτήν αμιγώς παραγωγικό προσανατολισμό, και αποστερεί τους δικαστές από τη δυνατότητα ενημέρωσής τους σε θέματα ευρύτερου επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος που σχετίζονται με την άσκηση του δικαιοδοτικού τους έργου. Με άλλα λόγια, με την κατάργηση των προαιρετικών σεμιναρίων, η ΕΣΔι χάνει την ιδιότητά της ως επιστημονικού φορέα παροχής ευρύτερων γνώσεων που, κατά τη γνώμη μας, είναι απαραίτητες για τους δικαστικούς λειτουργούς.

5. Επί του άρθρου 12 «Εκπαιδευτικό προσωπικό-Τροποποίηση περ. α) παρ. 1 και παρ. 4 άρθρου 49 ν. 4871/2021»

Η αύξηση, από επτά (7) σε δέκα (10) έτη, του χρόνου υπηρεσίας στον βαθμό του Εισηγητή του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ως αναγκαίας προϋπόθεσης για την ανάθεση στους εν λόγω δικαστικούς λειτουργούς από την ΕΣΔι καθηκόντων διδασκαλίας ή επιμόρφωσης, με σκοπό, όπως διαλαμβάνεται στην αιτιολογική έκθεση, τη διασφάλιση εκπαιδευτικού προσωπικού με αυξημένη εμπειρία στην άσκηση δικαστικών καθηκόντων, δεν δικαιολογείται. Και τούτο, διότι, σύμφωνα με τα άρθρα 74 παρ.1 εδ. α΄, 83 παρ. 4 εδ. α΄ και 84 παρ. 2 του ν. 4838/2022, οι ανωτέρω δικαστικοί λειτουργοί, μετά τη συμπλήρωση επταετίας στον βαθμό του Εισηγητή, διαθέτουν το τυπικό προσόν της ελάχιστης αναγκαίας προϋπηρεσίας για την προαγωγή τους στον επόμενο βαθμό.

6. Επί του άρθρου 36 «Τοποθετήσεις-Προαγωγές δικαστικών λειτουργών-Αντικατάσταση παρ. 3 άρθρου 59 Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών»

Επισημαίνεται κατ’ αρχάς ότι με τις διατάξεις του άρθρου αυτού επέρχονται αλλαγές στις ψηφισθείσες, προ ολίγων μόλις μηνών (19.7.2024), διατάξεις του άρθρου 27 του ν. 5123/2024, με τις οποίες, σε συμμόρφωση προς συστάσεις που είχαν επανειλημμένως απευθυνθεί προς τη χώρα μας τόσο από το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τροποποιήθηκε η παράγραφος 3 του άρθρου 59 του ν. 4938/2022 και αναγνωρίστηκε, για πρώτη φορά, η δυνατότητα στο δικαστικό σώμα να συμμετέχει στην επιλογή της ηγεσίας του με την παροχή γνώμης της Ολομέλειας του οικείου Ανώτατου Δικαστηρίου. Δοθέντος ότι οι ως άνω διατάξεις του άρθρου 27 του ν. 5123/2024 δεν έχουν ακόμη εφαρμοσθεί, ώστε να μπορεί να εξαχθεί οποιοδήποτε συμπέρασμα ως προς την εν γένει αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεών τους, η πρόωρη τροποποίησή τους, που επιχειρείται με το παρόν άρθρο του σχεδίου νόμου, δεν συνάδει με τους κανόνες καλής νομοθέτησης, καθίσταται δε, συγχρόνως, και προβληματική από άποψη σκοπιμότητας, ιδίως, στο μέτρο που η διασφάλιση της έκφρασης σαφούς και ανεπηρέαστης γνώμης εκ μέρους του δικαστικού σώματος για την επιλογή της ηγεσίας του και η αποφυγή ενδεχόμενων κίνδυνων διατάραξης των καλών σχέσεων μεταξύ των δικαστικών λειτουργών, των οποίων γίνεται επίκληση στην αιτιολογική έκθεση, είναι αμφίβολο αν πράγματι εξυπηρετούνται με τις προτεινόμενες διατάξεις.

Οι αιχμές για την επιλογή στις προαγωγές

Αιχμές αφήνει με την παρέμβασή της η Ένωση Δικαστικών Λειτουργών του Ελεγκτικού Συνεδρίου και για τον τρόπο επιλογής και προαγωγών σύμφωνα με όσα μέτρα προωθούνται.

«Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, ειδικώς ως προς ορισμένες ρυθμίσεις του άρθρου αυτού επισημαίνουμε τα εξής, κατά την κρίση μας, σοβαρά ζητήματα :

Α) Μολονότι, ορθώς κατά τούτο, με τις προτεινόμενες διατάξεις θεσπίζονται, μεταξύ άλλων, όρια ως προς τον αριθμό των υποψηφίων για τις προαγωγές στις θέσεις του Προέδρου και των Αντιπροέδρων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αντίστοιχα όρια που να περιορίζουν λελογισμένα τον αριθμό των υποψηφίων για προαγωγή στη θέση του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έχουν προβλεφθεί, με συνέπεια να τυγχάνει εφαρμογής, στην περίπτωση αυτήν, η διάταξη του άρθρου 84 παρ. 7 του ν. 4938/2022, σύμφωνα με την οποία σε Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο μπορεί να προαχθεί είτε Αντιπρόεδρος ή Επίτροπος της Επικρατείας, είτε Σύμβουλος ή Αντεπίτροπος της Επικρατείας με τετραετή υπηρεσία στον βαθμό αυτόν. Έτσι, όμως, διευρύνεται υπέρμετρα ο αριθμός των υποψηφίων για τη συγκεκριμένη θέση, αφού, λαμβανομένης υπόψη της υφιστάμενης σύνθεσης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Δικαστήριο, η οποία αναμένεται τα επόμενα χρόνια να παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη λόγω του μικρού αριθμού αποχωρήσεων, υποψήφιοι για προαγωγή στη θέση του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας, που κενώνεται στις αρχές του έτους 2026, καθίστανται συνολικά 48 δικαστικοί λειτουργοί (δέκα Αντιπρόεδροι, τριάντα τέσσερις Σύμβουλοι, ένας Επίτροπος και τρεις Αντεπίτροποι της Επικρατείας) με δικαίωμα ψήφου, με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται, για τη σοβαρότητα της ψηφοφορίας, η περίπου ισοδυναμία του αριθμού των υποψηφίων με το «εκλογικό σώμα».

Σκόπιμο, επομένως, θα ήταν, μετά το πρώτο εδάφιο της περίπτωσης δ) της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν. 4938/2022, να προστεθεί εδάφιο στο οποίο θα ορίζεται ότι «Για την προαγωγή στη θέση του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο η επιλογή γίνεται μεταξύ των αντιπροέδρων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, του επιτρόπου της επικρατείας σε αυτό, των 10 αρχαιότερων συμβούλων και των αντεπιτρόπων της επικρατείας που έχουν τα νόμιμα προσόντα και δεν αφυπηρετούν κατά το έτος της προαγωγής»

Β) Η ρύθμιση περί υποχρεωτικής επιλογής από τα μέλη της Ολομέλειας ορισμένου, κατ’ ελάχιστο όριο, αριθμού υποψηφίων, επί ποινή ακυρότητας του ψηφοδελτίου, πέραν των ζητημάτων συνταγματικότητας που εγείρει, υπό την έννοια του ενδεχόμενου παραβίασης της ελευθερίας έκφρασης γνώμης από τα μέλη της Ολομέλειας σύμφωνα με τα κριτήρια του νόμου και τη συνείδησή τους, είναι προβληματική για τον πρόσθετο λόγο ότι, αναιρώντας τον σκοπό της διαδικασίας, υποβαθμίζει τη σημασία της πρότασης της Ολομέλειας και οδηγεί κατ’ αποτέλεσμα στην αλλοίωση της αληθούς βούλησης των μελών της, τα οποία υποχρεώνει να ψηφίσουν έναν ελάχιστο αριθμό προσώπων, ακόμη και αν, κατά την εκτίμησή τους, τα εν λόγω πρόσωπα δεν είναι κατάλληλα για την άσκηση των καθηκόντων της προς πλήρωση θέσης. Ακόμη δε προβληματικότερη είναι η αιτιολόγηση της ως άνω ρύθμισης, η οποία, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, αποβλέπει στην αποτροπή του ενδεχόμενου ψήφισης «ενός μόνον δικαστικού λειτουργού», ωσάν να θεωρείται εκ προοιμίου δεδομένο ότι τα μέλη της Ολομέλειας που, ας μη λησμονείται, είναι όλοι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί, θα ασκήσουν το καθήκον τους, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διαδικασίας, όχι με ευθυκρισία, αλλά κινούμενα από προσωπικές ιδιοτέλειες ή φατριασμούς και με γνώμονα κριτήρια άσχετα με το καλό της Δικαιοσύνης και την αρχή της αξιοκρατίας».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr