Στα «μαλακά» πέφτουν οι αστυνομικοί για περιστατικά αυθαιρεσίας – Τι αναφέρει ο Συνήγορος του Πολίτη

Πλημμέλειες των διοικητικών ερευνών καταγράφει η ανεξάρτητη Αρχή, που διερεύνησε τις σχετικές υποθέσεις. Πάνω από το 50% των υποθέσεων αφορούν καταγγελίες για προσβολή της σωματικής ακεραιότητας ή υγείας κατά τη σύλληψη, την κράτηση και τις κάθε είδους αστυνομικές επιχειρήσεις.

«Η συγκάλυψη, ακόμη και η υποψία της, είναι απολύτως απαράδεκτη, επιφέρει καίριο πλήγμα στην κοινωνική συνοχή και στο κράτος δικαίου» τονίζει χαρακτηριστικά ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης.

Όπως καταγράφεται στην ετήσια έκθεση του Συνηγόρου, που λειτουργεί θεσμικά ως Εθνικός Μηχανισμός Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας, παρατηρούνται συχνά προβλήματα στη διενέργεια των εσωτερικών ερευνών.

Υπάρχουν – αναφέρεται – υποθέσεις όπου παρατηρείται διενέργεια άτυπης έρευνας αντί της θεσμοθετημένης προκαταρκτικής εξέτασης, παράλειψη διερεύνησης της καταγγελίας κατά αστυνομικών ή παράλειψη προσδιορισμού των εμπλεκομένων, ανάθεση έρευνας σε αξιωματικό της ίδιας Διεύθυνσης με τους εμπλεκόμενους στην καταγγελία, παράλειψη εξέτασης τρίτων μαρτύρων πέραν των αστυνομικών, προβληματική αξιολόγηση του αποδεικτικού υλικού (μη τήρηση ίσων αποστάσεων, παράλειψη ερωτήσεων και αξιοποίησης φωτογραφιών, πανομοιότυπες καταθέσεις κ.α.), καταχρηστική αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας κατά την ποινική προδικασία, διερεύνηση με βάση το στοιχείο της υποβολής έγκλησης που ενδιαφέρει την ποινική αλλά όχι την πειθαρχική δίκη, σχηματισμός δικογραφίας για απείθεια ή αντίσταση κατά της Αρχής, σε περιπτώσεις που οι πολίτες αντιδράσουν σε υπέρβαση ελέγχου κατά των ιδίων ή συμπολιτών τους.

Ο Συνήγορος, επισημαίνοντας το γεγονός της αποχώρησης των αστυνομικών από την υπηρεσία και της μη δυνατότητας επανάληψης της ιατροδικαστικής εξέτασης, προέβη μάλιστα σε προτάσεις για γενικά μέτρα προς τη Διοίκηση και επανέλαβε την πρόταση της προηγούμενης έκθεσης του να υπάρχουν οικονομικές συνέπειες για όσους αστυνομικούς έχουν αποχωρήσει από την υπηρεσία.

Ελάχιστες οι κυρώσεις

«Η Προκαταρκτική Διοικητική Εξέταση είναι ο συντριπτικός κανόνας των ερευνών της ΕΛΑΣ, ενώ μόνον σε δέκα περιπτώσεις προτείνονται κυρώσεις από τους διενεργούντες τις διοικητικές έρευνες» σημειώνεται στην έκθεση για τις διοικητικές έρευνες που εξετάστηκαν το 2019.

Σε αυτή διερευνήθηκαν τα προβλήματα των διοικητικών ερευνών θεμάτων προσωπικής ελευθερίας (περιπτώσεις απειλών, ελέγχου προσώπων, προσαγωγών, αστυνόμευσης διαδηλώσεων, συμπεριλαμβανομένων των τραυματισμών από ρίψη δακρυγόνων, και επαναπροωθήσεων), καταγγελίες για βασανιστήρια και άλλες σοβαρές προσβολές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αλλά και προσβολή της ζωής, με χαρακτηριστική την περίπτωση θανάτου τραυματισθέντος νεαρού που είχε συλληφθεί από αστυνομικούς κατόπιν καταγγελίας για απόπειρα ληστείας στο κέντρο της Αθήνας.

«Οι υποθέσεις που αφορούν σε καταγγελίες για προσβολή της σωματικής ακεραιότητας ή υγείας κατά τη σύλληψη, την κράτηση και τις κάθε είδους αστυνομικές επιχειρήσεις είναι περισσότερες από τις μισές του συνόλου των καταγγελιών που δέχθηκε ο Εθνικός Μηχανισμός το 2019» τονίζεται, ενώ όπως διευκρινίζεται υπάρχουν και ξεχωριστές αναλύσεις για τις διοικητικές έρευνες για χρήση πυροβόλου όπλου, όπως και για συμπεριφορές που ενέχουν ρατσιστικό κίνητρο ή συνιστούν διάκριση.

Στον Συνήγορο ως Εθνικό Μηχανισμό Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας, υποβλήθηκαν 208 υποθέσεις το 2019 στην συντριπτική τους πλειονότητα από την ΕΛΑΣ (30 από πολίτες, 176 από την ΕΛΑΣ, 1 από το ΛΣ-ΕΛΑΤ, 1 του ΕΔΔΑ από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους) και καμία από τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής.

Ειδικότερα, όπως επισημαίνεται σαράντα έρευνες αναπέμφθηκαν από τον Συνήγορο προς τη Διοίκηση για συμπλήρωση της έρευνας και τριάντα έρευνες κρίθηκαν ότι δεν χρήζουν συμπλήρωσης, εκτός γενικών παρατηρήσεων για τη διεξαγωγή ερευνών σε παρόμοιες υποθέσεις, ενώ η Διοίκηση ανταποκρίθηκε συμπληρώνοντας τα αναπεμφθέντα πορίσματα, πλην τριών υποθέσεων που αναπέμφθηκαν εκ νέου από τον Συνήγορο λόγω ανεπαρκούς αιτιολογίας.

Τα δύο θετικά βήματα

Δύο θετικά βήματα διαπιστώνει ο Συνήγορος του Πολίτη στην τελευταία έκθεση του:

* Το πειθαρχικό δίκαιο των αστυνομικών τροποποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2019 ενσωματώνοντας αρκετές από τις προτάσεις που είχε διατυπώσει ο Συνήγορος στην προηγούμενη έκθεσή του, όπως η διασφάλιση της αμεροληψίας των διενεργούντων μια προκαταρκτική διοικητική έρευνα μέσω της απαιτούμενης υπηρεσιακής απόστασης μεταξύ ερευνώντος και ερευνωμένου, η διασφάλιση της αυτοτέλειας της πειθαρχικής, έναντι της ποινικής διερεύνησης της υπόθεσης και ο εξαιρετικός χαρακτήρας του μέτρου της αναστολής της πειθαρχικής διαδικασίας, καθώς επίσης και ο περιορισμός του χρόνου διενέργειας των διοικητικών εξετάσεων, προς αντιμετώπιση των χρόνιων καθυστερήσεων.

* Ένα δεύτερο, καθοριστικό βήμα, συνιστά η τροποποίηση της νομοθεσίας για τον Εθνικό Μηχανισμό. Οι ρυθμίσεις που εισάγει το άρθρ.188 Ν. 4662/2020 αποτελούν ανταπόκριση στις σχετικές προτάσεις που ο Συνήγορος είχε υποβάλει στην κυβέρνηση ήδη από τον Οκτώβριο του 2018, και σηματοδοτούν την αναγκαία ενίσχυση του Εθνικού Μηχανισμού με θεσμικά μέσα (κλήτευση μαρτύρων, λήψη ένορκων καταθέσεων, παραγγελία πραγματογνωμοσύνης, πρόβλεψη αναπομπής στον αρμόδιο Υπουργό της απόφασης του πειθαρχικού οργάνου, σε περιπτώσεις αναιτιολόγητης απόκλισης από το διατακτικό των πορισμάτων του Εθνικού Μηχανισμού κ.ά.), προκειμένου να είναι σε θέση να φέρει σε πέρας την κρίσιμη αποστολή του, αξιοποιώντας παράλληλα και την δυνατότητα αυτοτελούς διερεύνησης κάποιων περιστατικών.

«Μετά τη δημοσίευση του Ν. 4622/2020, αναμένεται η ανταπόκριση της ΕΛΑΣ στα αιτηθέντα από τον Συνήγορο στοιχεία για καταγγελίες σχετικά με αστυνομικές επιχειρήσεις τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο 2019. Οι θεσμικές αυτές εξελίξεις έρχονται σε μια περίοδο φορτισμένης πολιτικής αντιπαράθεσης για τη νομιμότητα, κυρίως αστυνομικών επιχειρήσεων» τονίζεται.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr