Τέλος στο «περίμενε» για τη Νομική Βοήθεια: Η ιστορική απόφαση του ΕΔΔΑ που δικαιώνει τους δικηγόρους

Σε μια ιστορική απόφαση που αναμένεται να προκαλέσει «σεισμό» στις διοικητικές πρακτικές πολλών κρατών-μελών, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) δικαίωσε δύο δικηγόρους, θέτοντας για πρώτη φορά αυστηρά χρονικά όρια για την εξόφληση των αμοιβών Νομικής Βοήθειας.

Στην υπόθεση Diaco και Lenchi κατά Ιταλίας (11.12.2025), το Δικαστήριο σημείωσε με έμφαση ότι κλήθηκε να αποφανθεί για πρώτη φορά επί του ζητήματος της καθυστέρησης στην καταβολή αμοιβών δικηγόρων ειδικά στο πλαίσιο της νομικής βοήθειας. Η απόφαση δεν αφορά μόνο τις παρούσες προσφυγές για 44 διατάγματα πληρωμής, αλλά ανοίγει τον δρόμο και για άλλες 13 εκκρεμείς προσφυγές που αφορούν επιπλέον 47 διατάγματα.

Το ιστορικό: Όταν η γραφειοκρατία «παγώνει» τις αμοιβές

Η υπόθεση έφτασε στο Στρασβούργο μετά από πολυετείς καθυστερήσεις που αντιμετώπισαν οι δικηγόροι Giuseppe Diaco και Maria Alessandra Lenchi. Ο κ. Diaco βρέθηκε με 33 απλήρωτα διατάγματα πληρωμής για ποινικές υποθέσεις, με τις καθυστερήσεις να αγγίζουν τα τρία έτη και επτά μήνες.

Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της κ. Lenchi: το διάταγμα πληρωμής της εκδόθηκε από το Πρωτοδικείο του Vigevano το 2013, όμως ο φάκελός της χάθηκε από τις υπηρεσίες και ανασυστάθηκε μόλις το 2016. Η διοικητική δυσλειτουργία αποκορυφώθηκε όταν το Πρωτοδικείο του Μιλάνου κάλεσε επίσημα τους δικηγόρους να αναβάλουν την έκδοση των τιμολογίων τους για το 2018, παραδεχόμενο ότι τα διαθέσιμα κονδύλια δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις υποχρεώσεις των ετών 2016-2017.

Η πληρωμή της κ. Lenchi ολοκληρώθηκε τελικά μετά από 4 έτη και 2 μήνες. Το ΕΔΔΑ απέρριψε τον ισχυρισμό της κυβέρνησης ότι οι δικηγόροι έπρεπε να είχαν κάνει αναγκαστική εκτέλεση κατά του Δημοσίου, τονίζοντας ότι η αδράνεια των αρχών επέβαλε «υπερβολικό βάρος» στους προσφεύγοντες.

Απόφαση ΕΔΔΑ για Νομική Βοήθεια

Η απόφαση αποτελεί μια ηχηρή υπενθύμιση ότι η νομική βοήθεια είναι πυλώνας του Κράτους Δικαίου. Όπως αναφέρει η πλέον σημαντική φράση της απόφασης: «Απαιτείται ιδιαίτερη επιμέλεια στην καταβολή των αμοιβών… λόγω του ουσιώδους ρόλου της νομικής βοήθειας στην πρόσβαση στη δικαιοσύνη». Το κράτος οφείλει πλέον να αποδείξει έμπρακτα τον σεβασμό του στο δικηγορικό λειτούργημα.

Ο κανόνας «6 + 6 μήνες» και η διεθνής νομολογία

Το ΕΔΔΑ ορίζει πλέον ότι η συνολική αναμονή δεν πρέπει να υπερβαίνει το ένα έτος, χωρισμένο σε δύο στάδια:

• 6 μήνες κατ’ ανώτατο όριο από την κατάθεση του διατάγματος μέχρι τη δυνατότητα τιμολόγησης.
• 6 μήνες κατ’ ανώτατο όριο από την αποστολή του τιμολογίου μέχρι την πραγματική πληρωμή.

Η προσέγγιση αυτή ευθυγραμμίζεται με τη νομολογία του Διαμερικανικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του ΟΗΕ, που τονίζουν ότι η έγκαιρη αμοιβή των δικηγόρων είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδίως για τους πλέον ευάλωτους πολίτες.

Βασίλης Χειρδάρης: Η νομική ανάλυση μιας «διαρθρωτικής» καινοτομίας

Βασίλης Χειρδάρης / dikastiko.gr

Ο ποινικολόγος και ειδικός σε θέματα ΕΔΔΑ, Βασίλης Χειρδάρης, αναλύοντας τη σημασία των παραπάνω γεγονότων, επισημαίνει ότι η μη εκτέλεση απόφασης που αναγνωρίζει περιουσιακό δικαίωμα συνιστά ευθεία επέμβαση στο δικαίωμα σεβασμού της περιουσίας (Άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου).

Όπως υπογραμμίζει, «η παρούσα υπόθεση διακρίνεται από προηγούμενες υποθέσεις καθυστερημένης καταβολής αποζημίωσης, καθώς αφορά ειδικά τη νομική βοήθεια και τον ρόλο της στην αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Το Δικαστήριο θέτει αυστηρότερο χρονικό πλαίσιο — ένα έτος συνολικά — αναγνωρίζοντας τη σημασία της έγκαιρης αμοιβής των δικηγόρων για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ευάλωτων πολιτών στη δικαιοσύνη».

Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο κ. Χειρδάρης στην ενεργοποίηση του Άρθρου 46, τονίζοντας ότι το Δικαστήριο αντιλαμβάνεται το πρόβλημα ως διαρθρωτικό: «Η υποχρέωση του Κράτους να εντοπίσει τα αίτια των δυσλειτουργιών βάσει στατιστικών δεδομένων αποτελεί σημαντική καινοτομία που θα μπορούσε να επηρεάσει παρόμοιες υποθέσεις σε άλλα Κράτη-μέλη».

Δημήτρης Βερβεσός: «Εξόφληση το αργότερο σε ένα χρόνο»

Την άμεση πρακτική εφαρμογή της απόφασης στην Ελλάδα ανέδειξε ο Πρόεδρος της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, Δημήτρης Βερβεσός, θέτοντας το Κράτος προ των ευθυνών του.

«Σημαντική απόφαση του ΕΔΔΑ για τους δικηγόρους της Νομικής Βοήθειας σύμφωνα με την οποία το Κράτος πρέπει το πολύ σε ένα χρόνο από την υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών στο αρμόδιο Δικαστήριο ή Δημόσια Αρχή να έχει εξοφλήσει τις οφειλόμενες αποζημιώσεις», σχολίασε σε ανάρτησή του.