Χ. Σεβαστίδης: “Όσο η επιστημονική γνώση ξεκόβει από την κοινωνία και οι επιστήμονες αρκούνται στον ρόλο του πνευματικού αναχωρητή, τόσο η πολιτική εξουσία και τα στηρίγματά της βρίσκουν εύκολο πεδίο χειραγώγησης των μαζών”

Συνεχίζεται για δεύτερη ημέρα το Συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕνΔΕ) με θέμα «Αντεγκληματική πολιτική, Ποινική νομοθεσία και Δικαιοσύνη» και το οποίο τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Κατά την πρώτη ημέρα ο πρόεδρος της ΕνΔΕ Χρ. Σεβαστίδης άφησε αιχμές για την αυστηροποίηση των ποινών και σημείωσε κατά τον χαιρετισμό του πως «η άσκηση πίεσης είναι πολύπλευρη και η συλλογική συνείδηση που δημιουργείται με όλα τα μέσα χειραγώγησης λειτουργεί ως οδοστρωτήρας. Η επιβολή του δόγματος της αυστηροποίησης είναι ο υπέρτατος νόμος και τον νόμο αυτό καλούνται να τον υπηρετήσουν όλοι. Οι ιδιωτικές φυλακές στην Ελλάδα ξεκίνησαν ήδη να λειτουργούν στον Ασπρόπυργο με την μορφή ΣΔΙΤ. Το πρώτο βήμα έγινε. Οι ιδιωτικές φυλακές για να γίνουν αποδοτικές για τον επενδυτή απαιτούν διαρκή ανατροφοδότηση και αύξηση του αριθμού των κρατουμένων. Το ποινικό οπλοστάσιο είναι αναγκαίο να αυστηροποιηθεί».

Πρόσθεσε πως «όσο η επιστημονική γνώση ξεκόβει από την κοινωνία και οι επιστήμονες αρκούνται στον ρόλο του πνευματικού αναχωρητή, τόσο η πολιτική εξουσία και τα στηρίγματά της βρίσκουν εύκολο πεδίο χειραγώγησης των μαζών. Δεν τρέφουμε βέβαια καμία αυταπάτη για την δυσκολία να ανατραπεί ένα σύστημα δομημένο στην επιλεκτική πληροφόρηση και στον αντιεπιστημονικό λόγο.

Διευκρίνισε πως «η θεματική του Συνεδρίου επιλέχθηκε από το καλοκαίρι, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της για αυστηροποίηση του νόμου για την ενδοοικογενειακή βία, μετά την περσινή αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα και διεξάγεται λίγες μέρες μετά τις νέες εξαγγελίες για την αυστηροποίηση της ποινικής ευθύνης των ανηλίκων και των γονιών τους. Η αυστηροποίηση και η καταστολή αποτελούν σαφή προτεραιότητα και διακηρυγμένο στόχο των αρμόδιων υπουργείων Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. Πρόκειται για επιβολή ενός νέου δόγματος, πως συνέχονται πολιτικές και οικονομικές θεωρίες, νομοθετικές μεταβολές και νομολογιακές τάσεις;».

Ντ. Τσουκαλά: Το κοινό περί Δικαίου αίσθημα και η Δικαιοσύνη

Την πολύχρονη εμπειρία της ως δημοσιογράφος του δικαστικού ρεπορτάζ κατέθεσε η Ντίνα Τσουκαλά μιλώντας για το θέμα έγκλημα και ΜΜΕ.

Όπως ανέφερε,  «το κοινό περί Δικαίου αίσθημα είναι αδηφάγο και ανυπόμονο, για αυτό και γιγαντώνεται από την καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης. Η αργοπορία γεννά πάντα ερωτήματα στην κοινή γνώμη, πόσο μάλλον όταν φτάνει στην παραγραφή η οποία ισοδυναμεί με ατιμωρησία για την κοινή γνώμη

 «Να σαπίσει στη φυλακή. Μα τι νόμοι είναι αυτοί να μπορεί μετά από κάποια χρόνια να βγει με άδεια ή να αποφυλακιστεί…», λένε με περίσσια ευκολία αυτόκλητοι σχολιαστές,  επικριτές, χωρίς θεσμικό  ρόλο. Ζητούν μάλιστα   ακόμη και την επαναφορά, παρά την κατάργησή της,  της θανατικής ποινής για τον κατηγορούμενο βαρύτατων εγκλημάτων.  Ουδείς λόγος βέβαια για το τεκμήριο αθωότητας και τα δικονομικά δικαιώματα του κατηγορουμένου.

Υπάρχουν υποθέσεις με πρωταγωνιστές προβεβλημένα πρόσωπα,  στις οποίες ακόμη και  μία  καταγγελία είναι αρκετή για να ταυτιστεί  η κοινή γνώμη με το δράστη ή το θύμα,  ανάλογα με τις ομοιότητες που βρίσκει ότι έχει σε καθέναν από αυτούς. Στην περίπτωση δε που η υπόθεση αρχειοθετηθεί και δεν φτάσει ποτέ στο ακροατήριο, τότε η λαϊκή ετυμηγορία αποφαίνεται: «Κουκούλωμα!»

Η Ντίνα Τσουκαλά έθεσε και το εξής ερώτημα: «Από πού όμως αντλεί τη δυναμική του το κοινό περί δικαίου αίσθημα; Μπορεί άραγε με κάποιο τρόπο να επιβεβαιωθεί ποια πράγματι είναι η άποψη  των πολλών;  Είναι αυτή που εκφράζεται στο φβ; Αποτελούν  κριτήριο τα κοινωνικά δίκτυα;».

Καθοριστικός, όπως είπε, είναι πάντα «ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης η αξιοπιστία των οποίων έχει σφόδρα επικριθεί από πολλούς. Αποδέκτες και εκφραστές των διαφόρων εκδηλώσεων της κοινής γνώμης, πολλές φορές  απεμπολούν το θεμελιώδες δικαίωμα  στη Δημοκρατία για την ορθή  και σφαιρική πληροφόρηση. Υποκαθιστούν τη Δικαιοσύνη, υπό το μανδύα της κατ’ επίφαση αντικειμενικότητας και  διολισθαίνουν συχνά στον ποινικό λαϊκισμό».

Και τόνισε: «Είναι αναγκαίο να γίνει μία σαφής διάκριση ανάμεσα στην κακόβουλη επίκληση ενός ψευδεπίγραφου «κοινού περί δικαίου αισθήματος» και στο καλώς εννοούμενο ενδιαφέρον της κοινωνίας για την απονομή ουσιαστικής δικαιοσύνης, που μπορούμε να πούμε ότι εν τέλει αποτελεί και  κοινωνικό δικαίωμα».

Γ. Παπανικολάου: Οι εναλλακτικές στρατηγικές στην αντεγκληματική πολιτική

Ο αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή, Northumbria University UK, Γιώργος Παπανικολάου σημείωσε πως «το ζήτημα της αυστηροποίησης της ποινικής νομοθεσίας και ιδίως του πλαισίου ποινών τίθεται εδώ και καιρό ανοιχτά στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα και ήδη η σχετική πολιτική κινείται προς την κατεύθυνση αυτή. Πρόκειται ωστόσο για μια συζήτηση, η οποία έχει περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα και σπάνια βασίζεται στα πορίσματα της εκτενούς πλέον διεθνούς επιστημονικής έρευνας σχετικά με το θέμα.

Όπως ανέφερε η εισήγησή του εξετάζει τα πορίσματα αυτά σε δύο αναλυτικούς άξονες. «Πρώτα έναν κυρίως άξονα μεταξύ των ποινολογικών αντιλήψεων για την πρόληψη του εγκλήματος και την αχρήστευση (incapacitation) του εγκληματία, και έπειτα ένα δευτερεύοντα μεταξύ γενικής και ειδικής πρόληψης. Η λήψη υπόψη αυτών των πορισμάτων εγείρει μια σειρά στρατηγικών ερωτημάτων όχι μόνο σε σχέση με τη θέση της αυστηροποίησης, αλλά και τον ίδιο το ρόλο της ποινικής δικαιοσύνης στο πλαίσιο μιας «ορθολογικής» αντεγκληματικής πολιτικής».

Κ. Παπαβασιλείου: «Πολιτικό χαρακτήρα και σπάνια βασίζεται στα πορίσματα της διεθνούς επιστημονικής έρευνας

Στην ομιλία της η Κατερίνα Παπαβασιλείου αναφέρθηκε «στην αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στην πολιτισμική έμφαση που δίνεται στην οικονομική ευμάρεια (ως έκφραση της πολιτισμικής δομής) και στα κοινωνικά εμπόδια που μπαίνουν στην πλήρη πρόσβαση στην ευκαιρία (ως έκφραση  της κοινωνικής δομής). Οταν αυτές οι δομές δεν βρίσκονται σε αρμονία μεταξύ τους και η πρώτη επιβάλλει συμπεριφορές που η δεύτερη εμποδίζει, τότε ως συνέπεια έρχεται μια ένταση, που οδηγεί στην παραβίαση των κανόνων ή στην απουσία τους.

-Η de facto συρρίκνωση της κοινότητας, ως παράγοντας της σύγχρονης εγκληματικότητας.

-Η σχέση μεταξύ της κοινότητας των Ρομά και της εγκληματικότητας

-Παράγοντες που Συνδέουν τη Μετανάστευση και την Εγκληματικότητα.

-Η ενδοοικογενειακή βία, έκφραση της παλιάς και ριζωμένης ιδεολογίας της πατριαρχίας.

Οι παραπάνω θεωρίες που διατυπώθηκαν από τους Sutherland και Merton, παραμένουν επίκαιρες, απηχώντας τις βασικές αιτίες της εγκληματικότητας στο σύγχρονο κόσμο, που διαρκώς εξελίσσεται, αλλά που στον πυρήνα του, που είναι το άτομο, η ανθρώπινη φύση, ο ανθρώπινος ψυχισμός, παραμένει ο ίδιος και διέπεται από τους ίδιους κανόνες».

Κωνσταντίνος Ι. Πανάγος: Έμφαση στη φιλική προς τα παιδί Δικαιοσύνη

Ο διδάκτωρ Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής, Νομική Σχολή ΕΚΠΑ, MSc in Criminal Justice Policy, LSE, Κωνσταντίνος Πανάγος έδωσε έμφαση στις  σύγχρονες τάσεις για την ποινική μεταχείριση των ανήλικων παραβατών της ποινικής νομοθεσίας με βάση τις σύγχρονες θεωρητικές αναλύσεις σχετικά με την παιδική ηλικία, τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη φιλική προς το παιδί δικαιοσύνη και το θεωρητικό πρότυπο, που διαμορφώθηκε πρόσφατα στον διεθνή χώρο και συνοψίζεται με τον όρο «Πρώτα παιδιά, έπειτα παραβάτες» (Children first, offenders second). Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στις κατευθύνσεις του διεθνούς θεσμικού πλαισίου και των σύγχρονων θεωρητικών αναλύσεων για τη λειτουργία και την πρακτική των φορέων της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα μας (με έμφαση στην άσκηση των καθηκόντων των αρμόδιων δικαστικών λειτουργών).

Χριστίνα Ζαραφωνίτου: «Μια αντεγκληματική πολιτική που εξαντλείται αποκλειστικά στις ποινικές κυρώσεις δεν μπορεί να είναι ορθολογική»

Κατά την ομιλία της σχετικά με «ορθολογικοποίηση των ποινικών κυρώσεων ως έκφραση μιας αποτελεσματικής και ανθρωποκεντρικής πολιτικής» η Χριστίνα Ζαραφωνίτου, Καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο τόνισε ότι «παρότι το έγκλημα αποτελεί ένα κανονικό κοινωνικό φαινόμενο, παγκόσμια και διαχρονικά επαναλαμβανόμενο έστω και εννοιολογικά διαφοροποιούμενο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προκαλεί δυσάρεστες συγκινησιακές αντιδράσεις (φόβο, αποδοκιμασία, θυμό). Τις αντιδράσεις αυτές καλείται να αμβλύνει η επιβολή της ποινής μέσα από τους αποδιδόμενους σε αυτήν σκοπούς και λειτουργίες καθώς και μέσα από τη συμβολική επιβεβαίωση του κύρους του θιγομένου από το έγκλημα αξιακού και θεσμικού πλαισίου.

Όπως ανέφερε «μια αντεγκληματική πολιτική που εξαντλείται αποκλειστικά στις ποινικές κυρώσεις δεν μπορεί να είναι ορθολογική, δεδομένου ότι οι θεμελιώδεις πυλώνες της (πρέπει) είναι η πρόληψη, η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης και η κοινωνική επανένταξη. Στην κατεύθυνση αυτή, σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η επιστημονική έρευνα που αναδεικνύει την αξιολογική βαρύτητα των προστατευόμενων εννόμων αγαθών και την αναλογία τους με τις προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις, σε συνδυασμό, βεβαίως, με τον τρόπο εφαρμογής τους, ώστε να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη απέναντι στο θεμελιώδη για τη δημοκρατία θεσμό της δικαιοσύνης».

Κ. Κοσμάτος: Η αυστηροποίηση των ποινών επιδρά αρνητικά

Κατά την εισήγησή του ο αναπληρωτής καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ μίλησε για τα στοιχεία/παράγοντες που απαιτούνται για την ορθή ανάγνωση της εγκληματικότητας και επηρεάζουν την αύξηση ή μείωσή της, όπως μεταξύ άλλων η προθυμία του κοινού προς καταγγελία, ο δείκτης εμπιστοσύνης του κοινού στους επίσημους φορείς δίωξης του εγκλήματος και απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, η εξιχνίαση των εγκλημάτων και η αποτελεσματικότητα των διωκτικών αρχών, οι νομοθετικές μεταβολές.

Όπως ανέφερε ο κ.Κοσμάτος «η πρώτη παρατήρηση αφορά στην στατιστικά αποδεδειγμένη θέση ότι η αυστηροποίηση στην απειλή της ποινής, όχι μόνο δεν φέρνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα αλλά φαίνεται ότι είναι μάλλον αδιάφορη, καθώς η τάση αύξησης της εγκληματικότητας είναι ορατή.

Η δεύτερη παρατήρηση αφορά στο ότι η αυστηροποίηση των επιβαλλόμενων ποινών επιδρά αρνητικά στο ήδη υπερφορτωμένο σωφρονιστικό σύστημα».

Ε. Φυτράκης: Αναντιστοιχία στην περιορισμένη εγκληματικότητα και το υψηλό επίπεδο ανασφάλειας και φόβου

«Στην Ελλάδα παρατηρείται το «παράδοξο» της αναντιστοιχίας ανάμεσα στην σχετικά περιορισμένη εγκληματικότητα με του ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου ανασφάλειας και φόβου. Σ’ αυτούς ακριβώς του φόβου επενδύει ο ποινικός λαϊκισμός …» σημείωσε ο Ευτύχης Φυτράκης, Δ.Ν.-Δικηγόρος, Διδάσκων ΕΑΠ.

Αναφερόμενος στα πεδία έκφρασης της νομοθετικής ποινικής αυστηρότητας- τιμωρητικότητας ανέφερε την υπερεγκληματοποίηση (πολλές πράξεις ανάγονται σε εγκλήματα, διεύρυνση αντικειμενικών υποστάσεων), την υπερποινικοποίηση (υπέρμετρες ποινές, συρρίκνωση της επιμέτρησης, περιορισμός της ελαστικότητας), την υπερφυλακοποίηση (πρόταξη των ποινών φυλάκισης, διόγκωση της φυλακής, σκλήρυνση των συνθηκών, πύκνωση της κράτησης), αλλά και την δικονομική τιμωρητικότητα (προσωρινή κράτηση, ανασταλτικό αποτέλεσμα, διαδικασία).

Παράλληλα, έθεσε το ερώτημα «ποια είναι τα αίτια ανάπτυξης και επιτυχίας του «τιμωρητικού λόγου», δηλ. του ποινικού λαϊκισμού, στην Ελλάδα;», ενώ σημείωσε πως υπάρχει νομοθέτηση χωρίς επιστημονική / εγκληματολογική τεκμηρίωση, το Ποινικό Δίκαιο είναι εργαλείο παραγωγής εντυπώσεων (συμβολικό Ποιν. Δίκαιο), την κυριαρχία ποινικού λαϊκισμού, τον εθισμό του «κοινού» και των ΜΜΕ σε όλο και πιο αυστηρές ποινές, την έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ποινική Δικαιοσύνη, το ζήτημα της οικονομικής επιβάρυνσης, το πλήγμα στο νομικό πολιτισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα και παρέπεμψε στην Αρχαία Ελληνική Σκέψη: Αυστηρότητα # Ηπιότητα/επιείκεια/Μεσότητα

Kevin Browne: Η παραβατικότητα παιδιών και εφήβων στην Αγγλία και την Ουαλία

«Οι αναπτυξιακές προσεγγίσεις για την παραβατικότητα παιδιών και εφήβων τονίζουν τον ρόλο των ατομικών και ψυχολογικών παραγόντων στην εξήγηση της έναρξης της εγκληματικής συμπεριφοράς καθώς και τον ρόλο των πρώιμων παραγόντων κινδύνου και προστασίας στην εξήγηση μελλοντικών παραβάσεων» τόνισε ο Kevin Browne, καθηγητής στο Κέντρο Δικαστικής και Οικογενειακής Ψυχολογίας, Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιο του Nottingham.

Όπως ανέφερε «τα Ιδρύματα Νέων Παραβατών (YOI), που περιορίζουν την ελευθερία και τις κοινωνικές εμπειρίες ενός παιδιού σε μια κρίσιμη ηλικία όπως η παιδική ηλικία και η εφηβεία, δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές με τα δύο τρίτα των νεαρών παραβατών που τίθενται υπό κράτηση και σε άλλα ασφαλή περιβάλλοντα να επαναλαμβάνουν την εγκληματική συμπεριφορά εντός 12 μηνών. Τα ασφαλή σχολεία, η ειδική ανάδοχη φροντίδα και η προσέγγιση «το παιδί πρώτα» αναγνωρίζουν τη σημασία της στόχευσης παρεμβάσεων για την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης και ευημερίας ενός παιδιού και ήταν πιο επιτυχημένες με περίπου το ένα τρίτο να επαναλαμβάνει το έγκλημα εντός 12 μηνών. Η παροχή ενός περιβάλλοντος στο οποίο τα παιδιά και οι έφηβοι αισθάνονται ασφάλεια, και η προώθηση ενός θετικού μαθησιακού περιβάλλοντος μπορεί να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση και την εμπιστοσύνη ότι ο νεαρός δράστης μπορεί να σπάσει τον κύκλο της παραβατικότητας και του εγκλήματος».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr