Γρηγόρης Ζ. Πεπόνης: «Άλλοθι» ολιγωρίας;  

Ο λόγος για την «κλιματική κρίση» και την πολυχρησία του όρου στις μέρες μας, από πλευράς αρμοδίων και υπευθύνων στους συναφείς με αυτήν πολιτειακούς τομείς.

Πολυχρησία, όμως και κατά κανόνα, μετά συνήθως την εκδήλωση ενός φαινομένου με σοβαρές ευρύτερες καταστροφικές συνέπειες και ενόσω οι τελευταίες είναι ακόμη «νωπές» και δεν έχουν απωθηθεί στην χοάνη της λήθης του αδυσώπητου αέναου χρόνου.

Ωστόσο η «κλιματική κρίση» είναι δεδομένη και «εγκατεστημένη», από καιρό «εισηγμένη» στον δημόσιο λόγο και γνωστή ως έννοια και ως πραγματικότητα.

Τα συναπτόμενα με αυτήν (κυρίως και πρωτίστως ανθρωπογενούς χαρακτήρα) παραμετρικά στοιχεία που κρισίμως την επηρεάζουν ενισχυτικά, απαιτούν μεθοδική, οργανωμένη και συντονισμένη πολιτειακή δράση και ανθρώπινη δραστηριότητα για την αντιμετώπιση και τον  (σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό)  μετριασμό των αρνητικών συνεπειών της.

Ο χρόνος του «αιφνιδιασμού» και των «εκπλήξεων» έχει προ πολλού παρέλθει.

Δεν μπορεί και δεν νοείται κάποιος να ξαφνιάζεται δυσάρεστα και να εκπλήσσεται οδυνηρά για τις συνέπειες και της δικής του αλόγιστης και άλογης συμπεριφοράς και δράσης.

Η «περίοδος χάριτος» έχει εξανεμισθεί.

Επικέντρωση σε πράξεις απαιτείται, απαντήσεις και λύσεις αναγκαιούν και επιβάλλονται.

Όχι ανούσια και ατελεύτητη ενασχόληση με (εν πολλοίς) προφάσεις και δικαιολογίες, με επινόηση και (όχι ασύνηθες) επικοινωνιακό «λανσάρισμα» πρόσφορου και εξυπηρετικού κάθε φορά αφηγήματος.

Δυστυχώς, άλλωστε, οι συνέπειες δεν καθορίζονται από τις δικαιολογίες και τις επινοητικές υπεκφυγές, αλλά από την επί του ευρύτερου συναφούς πεδίου πραγματική δράση.

Στο τέλος πάντοτε, αφού στερέψουν όλες οι δικαιολογίες, αυτό που μένει είναι η συντριπτική και «βοώσα» αλήθεια της «γυμνής» πραγματικότητας.

Ολέθριες πυρκαϊές (αληθινή περιβαλλοντική πανωλεθρία) και καταστροφικές πλημμύρες από κατακλυσμιαίες βροχές, με τακτική μάλιστα περιοδικότητα επαναλαμβανόμενες και με απόλυτη βεβαιότητα κατ’ έτος αναμενόμενες, αποτελούν τους κυρίους και συνηθέστατους τομείς, ως προς τους οποίους η «κλιματική κρίση» χρησιμοποιείται, δίκην «κολυμβήθρας του Σιλωάμ», προς «εξαγνισμόν» των ανεπαρκειών και αβελτηριών μιας Πολιτείας, που όλο και συχνότερα αποδεικνύεται υποδεέστερη του ρυθμιστικού και εποπτικού ρόλου της και κατώτερη της κοινωνικής αποστολής της.

Ένα σοβαρό κράτος εγκύπτει στα συμβαίνοντα, παρατηρεί προσεκτικά και μελετά σε βάθος τα γεγονότα «αποθησαυρίζοντας» τα κρίσιμα σε αυτά στοιχεία και εξάγει, έτσι, στοιχειοθετημένα συμπεράσματα περί το τί πρέπει να αλλάξει και το αλλάζει πράγματι με τον αναγκαίο, όπου δει, επανασχεδιασμό πολιτικών και την συναφή αναθεώρηση πρακτικών και αντιλήψεων.

Σέβεται (ως ελάχιστο δείγμα σεβασμού και προς τον πολίτη) την κρατική συνέχειά του και αντιμετωπίζει την χρονιότητα των προβλημάτων όχι ως ευκαιρία υπεκφυγών και αποφυγής ανάληψης ευθυνών, αλλά ως πηγή πολύτιμης (για το εφεξής αποφευκτέο) εμπειρίας και ως πυξίδα ορθής περί του πρακτέου κατεύθυνσης.

Στην αυξημένη επικινδυνότητα του γενικότερου πλαισίου που διαμορφώνει η «κλιματική κρίση» αναδεικνύει και αντιπαραθέτει μεγεθυμένη επάρκεια και ισχυρότερη αποτρεπτική ικανότητα, με αναβάθμιση των ξεπερασμένων-ατελέσφορων (για τα νέα δεδομένα) υποδομών του και ορθολογική θεραπεία των πολλών κακώς κειμένων, χωρίς την πολυτέλεια για αστοχίες στις επιλογές στις οποίες προβαίνει και στις προτεραιότητες που αυτό θέτει.

«Δυσκολότερες οι συνθήκες, καλύτεροι εμείς», πρέπει να είναι το δόγμα της συντεταγμένης Πολιτείας και των εκάστοτε ιθυνόντων των οικείων κρίσιμων τομέων της.

Σίγουρα, και όλως ενδεικτικώς ως προς τις πυρκαϊές, για τα όποια ενδεχόμενα κενά στην επάνδρωση και τον εξοπλισμό των αρμοδίων υπηρεσιών του συστήματος Πολιτικής Προστασίας και τις συναφείς (έστω και διαδικαστικές) με αυτά ολιγωρίες, την πιθανή ελλειμματικότητα του γενικότερου σχεδιασμού και συντονισμού, την μη βελτιστοποίηση του τελικού αποτελέσματος με την δέουσα και επιβεβλημένη έμφαση και στην πρόληψη, την έλλειψη αρχείου δεδομένων και στατιστικής ανάλυσης των αιτίων ενάρξεων των πυρκαϊών, που καταγράφεται ως «μεγάλη έλλειψη στη χώρα» (πυρομετεωρολόγος και ερευνητής του Αστεροσκοπείου Αθηνών Γ. Παπαβασιλείου στην ΕΡΑ1, την 13.8.2025), την σε μέγιστο βαθμό εγκατάλειψη και ερημοποίηση της περιφέρειας, δεν ευθύνεται η «κλιματική κρίση», η οποία, με την ενεργή παρουσία της και μόνο, τα ακριβώς αντίθετα υποδεικνύει και υπαγορεύει, «εις ώτα ακουόντων» θέλουμε,ακόμη, να πιστεύουμε.

Ούτε, και καθ’ όσον αφορά στις πλημμύρες, ευθύνεται η «κλιματική κρίση» για την «γυμνή» αλήθεια που στις επιτόπιες κάθε φορά επαναδιαπιστώσεις και επαναδιατυπώσεις της κάνει λόγο για αθωράκιστες έναντι των πλημμυρών περιοχές, για πλημμυρικά φαινόμενα από … παραδόξως και κόντρα στους φυσικούς νόμους «οπισθοδρομούσες πλημμύρες», για μπαζωμένα ρέματα και χειμάρρους  δια των οποίων έρρεαν και διοχετεύονταν τα νερά προς την θάλασσα, για μπαζωμένους και κτισμένους με οικιστικές και επαγγελματικές κατασκευές ποταμούς, για τρωτότητα και ευαλωτότητα που συνδέονται άμεσα με ανθρώπινες δραστηριότητες και παρεμβάσεις, όπως οι δραματικοί περιορισμοί του εύρους της κοίτης ποταμών και των φυσικών διατομών των φυσικών υδάτινων διόδων, με αποτέλεσμα ο όγκος του νερού να μην μπορεί να απορροφηθεί και το αλλοιωμένο ανθρωπογενώς φυσικό ανάγλυφο και υδρογραφικό δίκτυο να μην δύναται να διαχειριστεί τις τεράστιες υδάτινες ποσότητες, που ούτως ή άλλως διεκδικούν και αναπληρώνουν τον απολεσθέντα ζωτικό τους χώρο (σχετικά πρόσφατες δημόσιες δηλώσεις κορυφαίων αρμοδίων πολιτειακών ιθυνόντων, με αφορμή την αντιπλημμυρική θωράκιση ή μη της Αττικής και τις τελευταίες μεγάλες πλημμύρες στο νησί της Ρόδου).

Δεν ευθύνεται η «κλιματική κρίση» για την «έλλειψη συσχέτισης μεταξύ πολεοδομικού σχεδιασμού και φυσικών κινδύνων».

Ούτε για το ότι «από τη δεκαετία του 1950 η Ελλάδα ακολούθησε ένα μοντέλο ανάπτυξης χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους φυσικούς κινδύνους» (καθηγητής Ευθ. Λέκκας, πρόεδρος του ΟΑΣΠ, με αφορμή τις τελευταίες καταστροφικές πλημμύρες στην Ρόδο).

Όταν αγνοείται η λειτουργία της φύσης μέχρι σχεδόν σημείου νομιζόμενης «ακύρωσης» και «κατάργησής» της, δεν μπορεί για τις συνέπειες να ευθύνεται η «κλιματική κρίση».

Ούτε νοείται τέτοια υπαιτιότητα της τελευταίας από την εμπράκτως και αλογίστως εκδηλούμενη νοοτροπία και αντίληψη, που θέλει τις πολύπλοκες και πολυσύνθετες φυσικές διεργασίες και τους συναφείς με αυτές φυσικούς κινδύνους ως παρακολουθήματα και εξαρτήματα της οποιασδήποτε νομοθετικής σκοπιμότητας ή κάθε συναφούς υπηρεσιακής αντίληψης και στόχευσης και όχι το αντίθετο.

Δεν αμφισβητείται με το παρόν (ανεξάρτητα από τα αίτια) η πραγματικότητα της «κλιματικής κρίσης».

Η εκάστοτε (για προφανείς λόγους) εκδηλούμενη τάση, αν όχι επιχειρούμενη προσπάθεια, απόδοσης σε αυτήν όλης της έκτασης και της έντασης των καταστροφικών συνεπειών των φαινομένων της επικρίνεται και αποδοκιμάζεται.

Σε κάθε περίπτωση, «κλιματική κρίση» και πολιτειακή ολιγωρία είναι ασύμβατες μεταξύ τους έννοιες και η πρώτη θα αποτελούσε, ως προς την δεύτερη, διάτρητο και ψεύτικο «άλλοθι», στην περίπτωση που ήθελε χρησιμοποιηθεί σαν τέτοιο.

Ο άμεσος (σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο) προγραμματισμός και η αντίστοιχη με αυτόν δράση με την κωδική ονομασία «πολιτειακή κλιματική προσαρμογή», είναι μονοδρομικής φύσεως και αναγκαία όσον ποτέ άλλοτε.

Είναι και εξαιρετικώς επείγον και άκρως σημαντικό ζήτημα.

Δεν ισχύει εν προκειμένω η γνωστή ρήση, κατά την οποίαν «Το επείγον ισούται με το εφήμερο και το εφήμερο ισούται με το ασήμαντο».

*Γρηγόρης Ζ. Πεπόνης, Αντεισαγγελέως Αρείου Πάγου ε. τ.

** Πρωτοδημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών», 29\8\2025

.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr