Γιάννης Καρούζος: Στην πρέσα τα νοικοκυριά – Τι δείχνουν τα στοιχεία για καταθέσεις, εισόδημα, δαπάνες και αποταμίευση

Ολοένα και περισσότερο συμπιέζονται τα εισοδήματα των καταναλωτών καθώς τους τελευταίους μήνες – ήδη από το δεύτερο τρίμηνο το 2021 – η εξέλιξη του διαθέσιμου εισοδήματος και της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών ακολουθούν αντίθετη πορεία. 

Τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το Β τρίμηνο του 2022 έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αποτυπώνουν την ολοένα και αυξανόμενη πίεση στην δυνατότητα των νοικοκυριών για αποταμίευση, καθώς – στην επίσημη οικονομία τουλάχιστον – το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται μεν αλλά όχι σημαντικά ενώ την ίδια ώρα η καταναλωτική δαπάνη αυξάνεται πολύ περισσότερο. 

Η τάση είναι ίδια τους τελευταίους 24 μήνες: η αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών υπερβαίνει την αύξηση του εισοδήματός τους. Ακόμη κι αν αποπληθωριστεί η καταναλωτική δαπάνη και πάλι υπερβαίνει σημαντικά την αύξηση των εισοδημάτων.  

Και αντίστοιχα πέφτει διαρκώς χαμηλότερα το ποσοστό της αποταμίευσης. 

Δηλαδή τα νοικοκυριά τρώνε από τα έτοιμα; Στα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τις καταθέσεις των νοικοκυριών αυτό δεν αποτυπώνεται. Οι τραπεζικές καταθέσεις των νοικοκυριών δεν μειώνονται. Αντίθετα αυγατίζουν…  Πως εξηγείται αυτό; 

Μια πρώτη προσέγγιση που επιχειρείται από αναλυτές και οικονομολόγους «δείχνει» προς την παραοικονομία και το «μαύρο χρήμα» που τροφοδοτεί την κατανάλωση αλλά και σε πιθανές ρευστοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων που τροφοδοτούν τις τραπεζικές καταθέσεις για τους δύσκολους μήνες.     

Μια γρήγορη ματιά στα στοιχεία αρκεί: 

2ο τρίμηνο 2022

• Διαθέσιμο εισόδημα: +1,7%
• Καταναλωτική δαπάνη: +20,1% 
• Ποσοστό αποταμίευσης: – 14,2% 

Η μεγάλη αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης οφείλεται κατά κύριο λόγο στον πληθωρισμό, ο οποίος βέβαια έτρεξε με ένα μέσο όρο κοντά στο 10% το Β τρίμηνο του έτους (Απρίλιο – Ιούνιο).  Αποπληθωρίζοντας την καταναλωτική δαπάνη 20,1% απομένει μια αύξηση 9% η οποία είναι καθαρή αύξηση καταναλωτικής δαπάνης συγκριτικά με το Β τρίμηνο του 2021. 

Πως γίνεται αυτό σε μια περίοδο υψηλού πληθωρισμού; Γιατί έσπευσαν να καταναλώσουν οι φορολογούμενοι; 

Η πρώτη ανάλυση λέει πως σε εποχές που τρέχει ο πληθωρισμός, όσο πιο μεγάλος είναι ο ρυθμός αύξησής του τόσο πιο πολύ επιταχύνουν οι καταναλωτές τις αγορές τους, με τη λογική ότι πρέπει να ψωνίσουν, να αποθεματοποιήσουν, καθώς όσο καθυστερούν ανεβαίνουν κι άλλο οι τιμές… Άρα αν έχεις προγραμματίσει μια αγορά σπεύδεις να την κάνεις – εφόσον έχεις το κεφάλαιο – για να μην αυξηθεί κι άλλο η τιμή.  

Αντίστοιχη και επιδεινούμενη η εικόνα τα προηγούμενα τρίμηνα: 

2ο τρίμηνο 2021

• Διαθέσιμο εισόδημα: +7%
• Καταναλωτική δαπάνη: +15,3%
• Ποσοστό αποταμίευσης: + 3,8%  

3ο τρίμηνο 2021

• Διαθέσιμο εισόδημα: +6,2%
• Καταναλωτική δαπάνη: +9,9%
• Ποσοστό αποταμίευσης: – 1% 

4ο τρίμηνο 2021

• Διαθέσιμο εισόδημα: +7%
• Καταναλωτική δαπάνη: +17,2%
• Ποσοστό αποταμίευσης: – 8,7% 

1ο τρίμηνο 2022

• Διαθέσιμο εισόδημα: +3,8%
• Καταναλωτική δαπάνη: +25,9%
• Ποσοστό αποταμίευσης: – 9,3%  

Είναι εμφανής η αντιστροφή της εικόνας από την περίοδο της πανδημίας COVID-19 όταν η καταναλωτική δαπάνη μειώνονταν έως και πάνω από 15% ενώ το εισόδημα αυξάνονταν έως και πάνω από 5%. 

Αντίστοιχα το ποσοστό της αποταμίευσης από το τρίτο τρίμηνο του 2021 και μετά κατακρημνίζεται διαρκώς. 

Τι είναι το ποσοστό της αποταμίευσης που μετρά η ΕΛΣΤΑΤ; Αποταμίευση προς το διαθέσιμο εισόδημα. Αποτυπώνει δηλαδή επί της ουσίας τη δυνατότητα του νοικοκυριού να αποταμιεύει από τα εισοδήματά του. Τουλάχιστον αυτά που εμφανίζονται στην επίσημη οικονομία. 

Αυξάνονται οι καταθέσεις 

Από την άλλη πλευρά, τα στοιχεία της ΤτΕ δείχνουν πως οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξάνονται το 2022. Μόνο τον Σεπτέμβριο αυξήθηκαν οι καταθέσεις των νοικοκυριών κατά  753 εκ. ευρώ. 

Το Β τρίμηνο του 2022 (για το οποίο η ΕΛΣΤΑΤ μετρά μείωση του ποσοστού της αποταμίευσης κατά 14,2%) η ΤτΕ ανακοίνωσε για τις καταθέσεις των νοικοκυριών: 

• Απρίλιος: +991 εκ. 
• Μάιος: – 336 εκ. 
• Ιούνιος: + 726 εκ.

Συνολικά στο Β τρίμηνο 2022 οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν κατά 1,38 δις. ευρώ. 

Σε ετήσια βάση, τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Σεπτεμβρίου δείχνουν πως ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων των νοικοκυριών αυξήθηκε σε 4,6% από 4,4% τον προηγούμενο μήνα. Δηλαδή οι καταθέσεις αυξάνονται σε ετήσια βάση κατά +4,6% συγκριτικά με πέρσι.  

Το πλέον παράδοξο; 

Δυο είναι οι βασικοί λόγοι γι αυτή την τάση υποστηρίζουν οι αναλυτές:

1. Μαύρο χρήμα που δεν καταγράφεται στην επίσημη οικονομία αλλά τροφοδοτεί την κατανάλωση 
2. Ρευστοποιήσεις ακινήτων – περιουσιακών στοιχείων 

Σε κάθε περίπτωση θα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το Γ τρίμηνο του 2022, αναφορικά με το διαθέσιμο εισόδημα και την καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών, αλλά και της ΤτΕ για την πορεία των καταθέσεων. Ο Μάιος ήταν από τους λίγους μήνες του 2022 κατά την διάρκεια του οποίου οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 336 εκατ. ευρώ. Αυτή η τάση θα επανεμφανιστεί τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται; 

*του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου  

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr