Σουζάνα Κλημεντίδη: Νόμιμη η καταγραφή ανηλίκου από τον γονέα που έχει τη γονική μέριμνα – Τι έκρινε ο Άρειος Πάγος

Με την υπ’ αριθ. 1136/2024 απόφασή του, ο Άρειος Πάγος έκρινε νόμιμη τη βιντεοσκόπηση ανήλικου τέκνου από τον γονέα που ασκεί τη γονική μέριμνα, καθώς και την αξιοποίηση του υλικού αυτού ως αποδεικτικού μέσου στο πλαίσιο ποινικής δίκης. Η απόφαση εδράζεται σε μια ισορροπία μεταξύ της απαγόρευσης χρήσης παρανόμως κτηθέντων αποδεικτικών μέσων και της ανάγκης προστασίας έννομων αγαθών με συνταγματική κατοχύρωση, όπως η ανθρώπινη αξία και η αναζήτηση της ουσιαστικής αλήθειας.

Το Ανώτατο Δικαστήριο ερμήνευσε το άρθρο 177 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠΔ), σύμφωνα με το οποίο αποδεικτικά μέσα που έχουν αποκτηθεί μέσω αξιόποινων πράξεων, όπως μαγνητοταινίες ή βιντεοσκοπήσεις χωρίς συναίνεση, δεν μπορούν κατ’ αρχήν να ληφθούν υπόψη από το ποινικό δικαστήριο. Η εν λόγω απαγόρευση, που θεμελιώνεται και στο άρθρο 370Α ΠΚ, αποσκοπεί στην προστασία της ιδιωτικής ζωής και της πληροφοριακής αυτοδιάθεσης, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2, 5, 9Α και 19 του Συντάγματος.

Ωστόσο, όπως επεσήμανε ο Άρειος Πάγος, η απόλυτη απαγόρευση αξιοποίησης τέτοιων μέσων δεν είναι απόλυτη σε κάθε περίπτωση. Υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας και με γνώμονα τα άρθρα 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1δ του Συντάγματος, επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η συνεκτίμηση παρανόμως αποκτηθέντων αποδεικτικών μέσων, όταν αυτά είναι το μοναδικό στοιχείο με το οποίο ο παθών μπορεί να στηρίξει την καταγγελία του ή όταν αποτελούν το μόνο αποδεικτικό μέσο υπέρ του κατηγορουμένου για την απόδειξη της αθωότητάς του (βλ. ΑΠ 1367/2020, 277/2014 κ.ά.).

Στην υπό κρίση υπόθεση, η αναιρεσείουσα υποστήριξε ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο παρανόμως έλαβε υπόψη δύο βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα με λήψεις της ανήλικης θυγατέρας της, τα οποία είχε καταγράψει ο πατέρας — υποστηρίζων την κατηγορία — χωρίς τη συναίνεση της ίδιας. Επικαλέστηκε δε το γεγονός ότι κατείχε την αποκλειστική επιμέλεια του τέκνου, βάσει απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.

Ο Άρειος Πάγος απέρριψε τον ισχυρισμό, κρίνοντας ότι η άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας από τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια δεν απαγορεύει καθ’ εαυτή τη λήψη εικόνας και ήχου του ανηλίκου, εκτός αν υπάρχει ρητή πρόβλεψη στον νόμο ή περιορισμός από δικαστική απόφαση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αναιρεσείουσα δεν προσκόμισε τέτοια απόφαση, ούτε απέδειξε ότι είχε απαγορευτεί η χρήση οπτικοακουσικών μέσων κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας.

Το Δικαστήριο τόνισε ότι από τον συνδυασμό των άρθρων 1510 επ. ΑΚ, η γονική μέριμνα και το δικαίωμα επικοινωνίας πρέπει να ασκούνται με σεβασμό στην ελευθερία ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού και στην ανάγκη δημιουργίας δεσμού με τον γονέα. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση τεχνικών μέσων — όπως φωτογραφικές μηχανές ή βιντεοκάμερες — για την αποτύπωση στιγμών επικοινωνίας, δεν συνιστά παράνομη πράξη, εφόσον δεν παραβιάζονται ειδικές διατάξεις.

Τέλος, ο Άρειος Πάγος υπογράμμισε ότι οι ειδικές διατάξεις του ΚΠΔ (άρθρα 358-364) υπερισχύουν των διατάξεων του ν. 4624/2019 για την προστασία προσωπικών δεδομένων, όπως ίσχυε και υπό το προηγούμενο καθεστώς (ν. 2472/1997). Συνεπώς, η προσκόμιση στοιχείων που σχετίζονται με προσωπικά ή και ευαίσθητα δεδομένα ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου είναι θεμιτή, εφόσον αποσκοπεί στην αναζήτηση της ουσιαστικής αλήθειας.

*Σουζάνα Κλημεντίδη, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr