Ανδρονίκη Κουβέλη: Νέο σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου – Συντηρητική η προσέγγιση της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων προβλημάτων

Τέσσερα χρόνια μετά την αποτυχίας εφαρμογής της θέσπισης της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για την μετανάστευση¹, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στη δημοσίευσης του Νέου Συμφώνου για την Μετανάστευση και το Άσυλο².

Οι νομοθετικές ρυθμίσεις, των κρατών μελών της Ε.Ε., σχετικά με το άσυλο εγκολπώνονται εντός του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, το οποίο απαρτίζεται από πέντε κύρια νομοθετήματα : τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ, τη βάση δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων του συστήματος Eurodac-Κανονισμός 603/2013, την Οδηγία 2011/95 σχετικά με τις κοινές απαιτήσεις για την αναγνώριση των δικαιούχων διεθνούς ή επικουρικής προστασίας, την Οδηγία 2013/32 σχετικά με τις κοινές διαδικασίες για την χορήγηση/ ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας και τέλος την Οδηγία 2013/33 σχετικά με την εγκαθίδρυση των απαιτήσεων υποδοχής των αιτούντων άσυλο.

Από την πρακτική εφαρμογή των νομοθετημάτων ειδικά κατά την μεταναστευτική κρίση του 2015 και την μαζική εισροή εκατομμυρίων αιτούντων ανέκυψαν προβλήματα σχετικά με το Σύστημα Ασύλου. Τα κυριότερα εντοπίζονται στο Σύστημα του Δουβλίνου και αφορούν ειδικά στην άνιση κατανομή των αιτούντων βάσει των θεσπισμένων κριτηρίων και σε συνέχεια στη μη εναρμονισμένη εφαρμογή των Οδηγιών από τα κράτη μέλη με αποτέλεσμα την ανομοιομορφία επί των διαδικασιών που αφορούν στο άσυλο και, περαιτέρω, τις δευτερογενείς μετακινήσεις των αιτούντων γεγονός που η Ένωση ήθελε να αποφύγει πάραυτα.

Το Σύμφωνο αυτό απαρτίζεται από έναν Κανονισμό διαλογής στα εξωτερικά σύνορα ( έλεγχος στοιχείων ταυτότητας, καταχώρηση βιομετρικών δεδομένων και παραπομπή στην κατάλληλη διαδικασία), έναν Κανονισμό διαχείρισης για την μετανάστευση και το άσυλο, έναν Κανονισμό για την θέσπιση κοινής διαδικασίας διεθνούς προστασίας ο οποίος θα καταργεί, ουσιαστικά, την Οδηγία 2013/32, μία τροποποιημένη εκδοχή του Κανονισμού Eurodac που θα περιλαμβάνει βάση δεδομένων καταμέτρησης αιτούντων (και όχι αιτήσεων όπως μέχρι τώρα) και τέλος από έναν Κανονισμό για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσης και ανωτέρας βίας.

Η εξαγγελία κατάργησης του Κανονισμού του Δουβλίνου αποτελεί ένα ρητορικό πυροτέχνημα καθώς η Πρόταση Κανονισμού για την διαχείριση μετανάστευσης και ασύλου δεν διαφέρει σημαντικά από την Πρόταση του 2016 για τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙV. Παραμένει το «αγκάθι» του κριτηρίου της πρώτης παράτυπης εισόδου και η μη δυνατότητα επιλογής από τους αιτούντες, ενώ όσον αφορά την κατανομή των ευθυνών και την αλληλεγγύη η βασική ιδέα παραμένει εκείνη, την οποία επαναφέρει η Επιτροπή από το 2007, ήτοι διατήρηση του Δουβλίνου και διόρθωσή του μέσω συστημάτων αλληλεγγύης που εδώ λαμβάνουν την μορφή υποχρεωτικών συνεισφορών μετεγκατάστασης και χορηγιών επιστροφής εκ μέρους των κρατών μελών, σύστημα που εμφανίζεται άκρως γραφειοκρατικό και εν τέλει αναξιόπιστο, πρακτικά.

Υπάρχει η λογική πίσω από αυτή την κεντρική ιδέα και πολιτική, καθότι η επίτευξη δίκαιης ισορροπίας ευθυνών, φαινόταν ανέκαθεν ανέφικτη. Ωστόσο, θα περίμενε κανείς ότι η αποτυχία του Συστήματος του Δουβλίνου, η κατάρρευση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στο ΚΕΣΑ, τα μηδαμινά αποτελέσματα στο τομέα της αλληλεγγύης, θα ωθούσαν στο να προταθεί κάτι διαρθρωτικό.

Η χρήση των συνοριακών διαδικασιών διευρύνεται όπως και οι περιπτώσεις κράτησης, εντείνοντας έτι περαιτέρω την πίεση στα κράτη μέλη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., καθότι εισάγεται ένα ακόμη επίπεδο προστασίας η άμεση προστασία που χορηγείται πριν την εφαρμογή των κριτηρίων του υπεύθυνου κράτους μέλους ενώ παράλληλα προτείνεται η διενέργεια ταχείας διαδικασίας εξέτασης μιας αίτησης στα σύνορα, όταν δεν τηρούνται οι προϋποθέσεις χορήγησης άδειας εισόδου στο εσωτερικό του εκάστοτε κράτους μέλους.

Συνολικά σε σχέση με τις προσδοκίες που δημιούργησαν οι εξαγγελίες της Επιτροπής, η προσέγγισή της, καταδεικνύεται ανεπαρκής και εντείνει τις ανησυχίες επανάληψης λαθών, επισημαίνοντας πως είναι δύσκολο να «σπάσει τον φαύλο κύκλο» αναποτελεσματικότητας του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου.

Υπερασπιζόμενη το status quo, τυλίγοντάς το σε νέο γυαλιστερό περιτύλιγμα, με ελάχιστες παραχωρήσεις σε βασικούς πολιτικούς παράγοντες, η Επιτροπή μπορεί να καταφέρει το ψήφισμα των προτάσεών της, χωρίς, όμως, ουσιαστικές διορθώσεις το νέο Σύμφωνο είναι μάλλον απίθανο να εξαλείψει τις δυσλειτουργίες και τα ελαττώματα του Συστήματος Ασύλου.

Η Ανδρονίκη Κουβέλη είναι  Δικηγόρος παρά Πρωτοδίκαις Μ.Δ.Ε. Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο και Δίκαιο Διεθνών Συναλλαγών

¹ https://ec.europa.eu/home-affairs/sites/default/files/what-we-do/policies/european-agenda[1]migration/background-information/docs/communication_on_the_european_agenda_on_migration_en.pdf

² https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/new-pact-migration[1]and-asylum_el

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr